Bitwa pod Châtillon
Pierwsza bitwa pod Châtillon – stracie zbrojne, które miało miejsce 5 lipca 1793 roku podczas francuskiej wojny domowej, która przeszła do historii pod nazwą wojny w Wandei. Bitwa zakończyła się zwycięstwem wandejskich powstańców nad armią republikańską.
| Wojny wandejskie | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo powstańców wandejskich | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
|
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Francji  | |||
| 46°55′25″N 0°44′54″W/46,923611 -0,748333 | |||
Przed bitwą edytuj
Armii republikańskiego generała François-Josepha Westermanna udało się wedrzeć do serca Wandei. Châtillon – stolica zbuntowanego regionu – została zajęta. Większość oddziałów Wielkiej Armii Katolickiej i Królewskiej została odparta podczas bitwy pod Nantes, a głównodowodzący rojalistów, Jacques Cathelineau został ciężko ranny. Niemniej jednak Wandejczycy musieli zareagować na wrogi najazd. Generałowie Charles de Bonchamps, Jean-Nicolas Stofflet oraz Gaspard de Bernard de Marigny zgrupowali swoje oddziały pod Cholet. Nad rankiem 5 lipca połączyli się z siłami Rochejaqueleina i Lescure'a w drodze do Châtillon.
Przebieg bitwy edytuj
O godzinie 10 rano, wystrzał z działa Marie-Jeanne dał powstańcom sygnał do ataku. Zbliżywszy się niepostrzeżenie do pozycji wroga, pierwsza kolumna Wandejczyków pod wodzą Bonchampsa, Lescure'a i Rochejaqueleina zaatakowała republikanów na zachodnim płaskowyżu Château-Gaillard. Zaskoczeni i przerażeni krzykami oraz liczebnością sił przeciwnika, republikanie rzucili się do ucieczki, zbiegając w bezładzie w dół stromego zbocza płaskowyżu. Wycofując się w kierunku Châtillon, wpadli na drugą kolumnę rojalistów, dowodzoną przez Stoffleta i Marigny'ego. Wkrótce bitwa przeniosła się do miasta. Generałowi Westermannowi zabrakło czasu, by zorganizować oddziały. Dosiadł swojego konia i przyłączył się do kawalerii, uciekającej w kierunku Bressuire.
Część żołnierzy republikańskich poddała się, jednak wzniecone przez nich pożary wzmogły w żołnierzach wandejskich żądzę zemsty. Doprowadziło to do masakry części spośród żołnierzy Republiki. Niektórzy wandejscy oficerowie, w tym Marigny - który osobiście zabił kilku jeńców - przyczynili się do eskalacji rzezi. Z kolei inni dowódcy, jak Lescure, usiłowali położyć kres masakrze jeńców, dzięki czemu uratowano przed śmiercią około 1000 wziętych do niewoli żołnierzy wroga.
Skutki edytuj
Z ponad 6 tys. żołnierzy strony republikańskiej, ok. 2 tys. zginęło podczas walki lub masakry. 3 tys. kolejnych dostało się do niewoli. Poza tym republikanie stracili całą artylerię. Tylko 500-osobowemu oddziałowi kawalerii, na czele z Westermannem, udało się uciec z Châtillon. Republikańska jazda została jednak zaatakowana przez Wandejczyków w drodze powrotnej do Parthenay. Atak rojalistów przetrwało tylko 300 żołnierzy Westermanna.
O ile wyprawa Westermanna rozpoczęła się źle, o tyle jej koniec był katastrofalny. Westermann został wezwany przez Konwent do Paryża. Konwent odesłał go do Niort, gdzie dowódca stanął przed sądem wojennym. Został jednak uniewinniony, ledwie uniknąwszy gilotyny.
Bibliografia edytuj
- Yves Gras, La Guerre de Vendée, éditions Economica, 1994, p.54.
- Émile Gabory, Les Guerres de Vendée, Robert Laffont, édition de 2009, p.189-191.
- (en) Digby Smith, The Greenhill Napoleonic Wars Data Book : Actions and Losses in Personnel, Colours, Standards and Artillery, 1792-1815, Greenhill Books, 1998 (ISBN 1-85367-276-9)