Bitwa pod Ulundi
Bitwa pod Ulundi – starcie zbrojne, które miało miejsce 4 lipca 1879 roku w trakcie wojny Brytyjczyków z Zulusami w Południowej Afryce. Była to decydująca bitwa tej wojny, która przyczyniła się do upadku państwa Zulusów.
| wojna brytyjsko-zuluska | |||
| |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
Zwycięstwo Brytyjczyków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Południowej Afryki  | |||
| 28°19′S 31°25′E/-28,316667 31,416667 | |||
Wstęp edytuj
Po zwycięskiej bitwie pod Kambulą lord Chelmsford rozpoczął latem 1879 roku reorganizację armii brytyjskiej. Do Południowej Afryki wysłano liczne oddziały wojsk z niemalże całego terytorium Imperium Brytyjskiego. Chelmsforda, na skutek błędów, które doprowadziły do klęski pod Isandlwaną, miał zastąpić na stanowisku głównodowodzącego generał Garnet Wolseley. W tej sytuacji Chelmsford od razu zajął się przygotowywaniem decydującej kampanii.
Armia Zulusów edytuj
Armia króla Cetshwayo liczyła 20 tysięcy wojowników. Podzielona była na liczące 1500 ludzi regimenty (ambabutho). Każda samodzielna grupa wojowników niezależnie od jej liczebności nazywana była impi. Zulusi stosowali w walce klasyczną, wprowadzoną jeszcze przez króla Czakę taktykę. Impi podzielone były na 4 grupy, utrzymujące podczas bitwy odpowiedni szyk przypominający głowę byka. Najsilniejsza militarnie grupa znajdująca się pośrodku i tworząca klatkę piersiową (Isifuba) atakowała przeciwnika frontalnie. Druga i trzecia grupa tworzyły rogi (Izimpondo) i miały za zadanie obejście, oskrzydlenie, lub otoczenie przeciwnika i odcięcie jego dróg ucieczki. Ostatnia, czwarta grupa stanowiła odwód.
Zulusi uzbrojeni byli w wysokie tarcze sporządzone ze skóry cielęcej (isihlangu). Każda tarcza posiadała barwę, która świadczyła o jej przynależności do danego regimentu. Dodatkowo wojownicy posiadali długie włócznie wojenne (isijula), a część z nich broń palną zdobytą na Brytyjczykach.
Bitwa edytuj
4 lipca 1879 roku, niemal w przeddzień przybycia sir Wolseleya, w pobliżu stolicy Zulusów Ulundi doszło do decydującego starcia. W bitwie wzięło udział 5317 Brytyjczyków. Brytyjczycy sformowali czworobok, który został zaatakowany przez Zulusów. Jednak już po pół godzinie atak Zulusów załamał się w ogniu brytyjskiej broni palnej i dział. Kontratak 17 Pułku Lansjerów odrzucił napastników z pola bitwy, po czym rozpoczął pościg. W trakcie bitwy Zulusi utracili 1500 ludzi, po stronie brytyjskiej było 12 zabitych i 70 rannych.
Rezultat edytuj
Król Zulusów przeżył bitwę i zbiegł na północ, podczas gdy reszta ocalałych wojowników rozproszyła się w różnych kierunkach. Dwa tygodnie po zakończeniu bitwy Brytyjczycy poinformowali o upadku państwa Zulusów. Miesiąc później pojmany został Cetshwayo. Państwo Zulusów podzielone zostało na 13 odrębnych królestw.
Lord Chelmsford, zgodnie z poleceniem rządu brytyjskiego, został odwołany i 15 lipca oddał dowodzenie Wolesleyowi, ale zwycięstwo pod Ulundi zmazało jego przeszłe winy, co znalazło odbicie w odznaczeniu go w sierpniu Krzyżem Wielkim Orderu Łaźni (GCB).
Bibliografia edytuj
- Przemysław Benken: Wojna zuluska 1879. Zabrze: Inforteditions, 2012. ISBN 978-83-89943-88-0.
- Frances E. Colenso: History of the Zulu War and Its Origin. London: Chapman and Hall, 1880. ISBN 1-152-31729-6.
- Piotr Fiszka-Borzyszkowski: Wojna zuluska 1879. Warszawa: Bellona, 2010. ISBN 978-83-11-11874-4.
- Ian Knight: The Anglo-Zulu War. Oxford: Osprey Publishing, 2003. ISBN 1-84176-612-7.