Cerkiew Świętej Trójcy w Ufie

Cerkiew Świętej Trójcy w Ufie (ros. /cerk. Троицкая церковь) – prawosławna cerkiew w Ufie, wzniesiona po 1600 i zniszczona w r. 1956. Do 1841 r. nosiła wezwanie Smoleńskiej Ikony Matki Bożej i tytuł soboru, który straciła po oddaniu do użytku soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Ufie. Na miejscu po świątyni wznosi się Pomnik Przyjaźni.

Cerkiew Świętej Trójcy

Троицкая церковь

0300000416
cerkiew
Państwo	ZSRR
Miejscowość	Ufa
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Sobór	od 1616 do 1841
Wezwanie	Smoleńskiej Ikony Matki Bożej (do 1841); Świętej Trójcy (od 1841)
Historia Data rozpoczęcia budowy ok. 1600 Data zakończenia budowy XVII w. Data poświęcenia 1616 Data zamknięcia 1930 Data zniszczenia • przez 1956 władze radzieckie Fundator przedstawiciele miejscowej szlachty
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • cegła Kopuła • liczba kopuł 5 Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych 3 (od 1816 r. – 1) Świętych Piotra i Pawła, św. Mikołaja Dzwonnica • typ dzwonnicy wolnostojąca
Położenie na mapie Ufy Ufa, miejsce po cerkwi
Położenie na mapie Rosji Ufa, miejsce po cerkwi
Położenie na mapie Baszkortostanu Ufa, miejsce po cerkwi
54°42′42,5″N 55°57′48,5″E

Historia

Cerkiew została wzniesiona w obrębie ufijskiego kremla, na miejscu starszej, drewnianej świątyni pod wezwaniem Kazańskiej Ikony Matki Bożej, zbudowanej najpewniej w 1579 r. i istniejącej do 1600 r. Z datków przedstawicieli szlachty, przeniesionych do Ufy na służbę państwową na niedawno przyłączonych ziemiach, po tej dacie zbudowano na tym miejscu nową świątynię. Był to sobór, główna prawosławna świątynia w mieście, pod wezwaniem Smoleńskiej Ikony Matki Bożej. Data wskazana na cerkiewnym antyminsie sugeruje, że obiekt konsekrowano w 1616 r.

Sobór z wolno stojącą dzwonnicą wznoszony był w stylu typowym dla epoki, bliskim moskiewskiej architekturze sakralnej, będąc budowlą zarówno sakralną, jak i obronną, miejscem ostatniej obrony w razie opanowania przez przeciwników całego wzgórza. Budowla była zwieńczona piatigławiem (większą centralną kopułą i czterema mniejszymi w narożnikach). W XVII w. obiekt powiększono o dwa ołtarze boczne Świętych Piotra i Pawła i św. Mikołaja. W XVIII w. natomiast w sąsiedztwie budynku wzniesiono 26-metrową dzwonnicę.

W 1816 r. pożar zniszczył obydwa ołtarze boczne, których już nie odbudowano. Dwadzieścia pięć lat później obiekt stracił status soboru, gdyż w Ufie wzniesiona została nowa cerkiew katedralna pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego. Wtedy też zmieniono wezwanie budynku.

Cerkiew pozostawała czynna do 1930 r., gdy miejscowe władze radzieckie zdecydowały o jej zaadaptowaniu na kino, a następnie na magazyn. W 1940 r. Rada Komisarzy Ludowych Baszkirskiej Autonomicznej SRR nadała świątyni status zabytku. Mimo to w 1956 r. cerkiew została wysadzona w powietrze, a znajdujące się przy niej nagrobki znaczących obywateli miasta – zniszczone. Przeciwko zniszczeniu historycznej budowli bezskutecznie protestowali działacze kultury i badacze, w tym Ilja Erenburg, Iwan Pietrowski, Konstantin Fiedin, Michaił Tichomirow i Igor Grabar. Burzenie cerkwi trwało trzy dni. Na jej miejscu zbudowano, dla uczczenia czterysetnej rocznicy przyłączenia Baszkortostanu do państwa rosyjskiego, Pomnik Przyjaźni.