Cmentarz Centralny w Kiszyniowie

wielowyznaniowy cmentarz w Mołdawii

Cmentarz Centralny (rum. Cimitirul Central) – wielowyznaniowy cmentarz w Kiszyniowie, najbardziej prestiżowa nekropolia w stolicy Mołdawii, historyczne miejsce pochówku przedstawicieli lokalnych elit politycznych, artystycznych i kupieckich.

Cmentarz Centralny
Ilustracja
Aleja ze starymi nagrobkami, widoczny nagrobek Natalii Dadiani (po prawej)
Państwo

 Mołdawia

Miejscowość

Kiszyniów

Typ cmentarza

wielowyznaniowy

Wyznanie

prawosławne, katolickie, ormiańskie, judaizm

Stan cmentarza

oficjalnie nieczynny

Data likwidacji

2010 r.

Zarządca

merostwo Kiszyniowa

Położenie na mapie Kiszyniowa
Mapa konturowa Kiszyniowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Centralny”
Położenie na mapie Mołdawii
Mapa konturowa Mołdawii, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Centralny”
47,011200°N 28,829504°E/47,011200 28,829504

Nekropolia jest popularnie nazywana Cmentarzem Ormiańskim (Cimitirul Armenesc), chociaż w rzeczywistości ma charakter wielowyznaniowy i wielonarodowościowy. Nieformalna nazwa nawiązuje do prowadzącej w kierunku cmentarza ul. Ormiańskiej, która z kolei bierze swoją nazwę od nieistniejącej już rezydencji arcybiskupa Kościoła ormiańskiego[1].

Historia

edytuj

Dokładny czas powstania cmentarza nie jest znany. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1811 r., natomiast w 1822 r. w jego granicach rozpoczęto budowę prawosławnej cerkwi Wszystkich Świętych[1], ukończonej w 1827 r.[2] Z 1823 r. pochodzi najstarszy zachowany na terenie nekropolii nagrobek, natomiast w 1859 r. teren cmentarza otoczono murem[1].

Cmentarz w XIX w. był tradycyjnym miejscem pochówku najzamożniejszych Mołdawian, miejscowych posiadaczy ziemskich, inteligencji i kupców[1], a także oficerów armii Imperium Rosyjskiego[3] i rosyjskich urzędników. Mimo jego prestiżowego statusu na początku XX w. był opisywany jako poważnie zaniedbany, wskazywano liczne przypadki niszczenia grobów w celu dokonania kolejnych pochówków[3]. Pierwotnie graniczył z nieistniejącymi już nekropoliami staroobrzędowców (jej teren zajmuje od II poł. XX w. cmentarz wojenny z II wojny światowej oraz kompleks pomnikowy „Wieczność”) i protestantów (obecnie na jej miejscu znajduje się budynek kina Gaudeamus)[1]. Zniszczona została również część samego Cmentarza Centralnego[1].

W 2010 r. cmentarz został oficjalnie zamknięty. Od tej pory możliwe są na nim jedynie pochówki osób szczególnie zasłużonych, odznaczonych mołdawskimi orderami Stefana Wielkiego i Republiki lub równymi im orderami radzieckimi. Mer Kiszyniowa może również w indywidualnych przypadkach wyrazić zgodę na pochówek innej zasłużonej osoby. Możliwe są również pochówki najbliższych krewnych osób, których groby już znajdują się na nekropolii[3]. W rzeczywistości przepisy te nie są respektowane, ponadto częste są przypadki niszczenia historycznych nagrobków, by zrobić miejsce dla kolejnych pochówków[3]. Cmentarz nie jest wpisany do rejestru zabytków, ochroną konserwatorską objęta jest jedynie cerkiew Wszystkich Świętych[3], a jego ogólny stan opisywany jest jako zły[4].

Pochowani na cmentarzu

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Центральное православное кладбище. История [online], oldchisinau.com [dostęp 2017-12-29] (ros.).
  2. Biserica „Duminica Tuturor Sfinţilor”, or. Chișinău, „Portalul "Moldova Ortodoxă"”, 10 kwietnia 2013 [dostęp 2017-12-29] (rum.).
  3. a b c d e f g h i j k l m Армянское кладбище: история продолжается, „Locals”, 24 września 2013 [dostęp 2017-12-29] (ros.).
  4. a b c d e f g h Olga Gnatkowa, Тайны Армянского кладбища в Кишиневе: шикарные склепы и новые могилы поверх старых, „KP.MD”, 19 września 2014 [dostęp 2017-12-29] (ros.).
  5. Ion şi Doina Aldea - Teodorovici [online], www.istoria.md [dostęp 2017-12-29].
  6. Бояринцев Владимир Сергеевич [online], www.warheroes.ru [dostęp 2017-12-29].
  7. Наставник Матеевича [online], ru.ortodox.md [dostęp 2017-12-29].
  8. a b Центральное православное кладбище. Фотографии [online], oldchisinau.com [dostęp 2017-12-29] (ros.).
  9. Могила Алексея Карагеоргевича [online], oldchisinau.com [dostęp 2017-12-29] (ros.).
  10. A murit Leonida Lari, „adevarul.ro” [dostęp 2017-12-29] (ang.).
  11. Tudor V. Stavila, Eugenia MALESEVSCHI 2002 [online] [dostęp 2023-11-28].
  12. Панихида по депутатам Сфатул Цэрий [online], forum.md [dostęp 2017-12-29] (ros.).
  13. Ch. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 24.
  14. Центральное православное кладбище. Фотографии [online], oldchisinau.com [dostęp 2017-12-29] (ros.).