Cmentarz ciałopalny Wandalów w Prusieku

Cmentarz ciałopalny Wandalów w Prusieku – ciałopalne cmentarzysko ludności kultury przeworskiej w miejscowości Prusiek koło Sanoka, będące pierwszą systematycznie badaną nekropolą z okresu rzymskiego w strefie polskich Karpat[2].

Cmentarz ciałopalny Wandalów w Prusieku
Ilustracja
Urna popielnicowa z Prusieka
Państwo

 Polska

Miejscowość

Prusiek

Adres

Prusiek, stanowisko 25[1]

Powierzchnia cmentarza

15 ar

Liczba grobów

przebadano 43 obiekty

Data otwarcia

I wiek/II wiek

Mapa cmentarza
Mapa cmentarza
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sanok, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ciałopalny Wandalów w Prusieku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ciałopalny Wandalów w Prusieku”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ciałopalny Wandalów w Prusieku”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz ciałopalny Wandalów w Prusieku”
Ziemia49°31′43″N 22°07′38″E/49,528611 22,127222
Zrekonstruowany grób popielnicowy germańskiego wojownika, Sanok (2016)

Nekropolia położona jest w widłach dwóch rzek – Sanoczka i jego dopływu Niebieszczanki. Podczas sezonu archeologicznego w roku 2005 i 2006 zostało przebadane przez ekspedycję Instytutu Archeologii UJ[3].

Cmentarz należy do przedstawicieli jednego ze szczepów germańskich – Wandalów, którzy założyli około II wieku n.e. na terenach nadsańskich liczne osady. Stanowiskiem archeologicznym związanym z tym ludem jest ciałopalne cmentarzysko odkryte w Prusieku, gdzie przebadano archeologicznie 43 bogato wyposażone groby popielnicowe i jamowe. Funkcję popielnicy na omawianym cmentarzysku pełniły naczynia wazowate, lepione ręcznie, o czarnych, gładkich, wyświecanych powierzchniach, zdobione ornamentem w postaci odciskanych grup dołków palcowych. Pod dnem popielnicy znajdowało się skupisko przedmiotów żelaznych. W popielnicowych pochówkach kobiecych występowały głównie ozdoby oraz drewniane, okuwane skrzyneczki z kluczami. W grobach męskich dominuje uzbrojenie i wyposażenie wojownika: miecze (odnaleziono sześć egzemplarzy z przedstawieniami boga Marsa i Wiktorii), elementy tarczy, ostrogi. Część z tych przedmiotów została wytworzona na terenie Cesarstwa Rzymskiego, a kontakty z Imperium dokumentują także liczne odkryte w dorzeczu Sanu monety rzymskie.

Analiza odkrytych inwentarzy grobowych wskazuje na germański rytuał pogrzebowy. Wykazuje przy tym zbieżności z innymi obszarami zamieszkania ludów kultury przeworskiej, niektóre materiały pochodzące z prusieckiego cmentarzyska łączą ścisłe analogie z terenami tzw. wschodniej strefy kultury przeworskiej, poświadczone są także w grupie gustowskiej, z terenami nadłabskiego kręgu kulturowego i Kotliny Czeskiej [4]

Przypisy

edytuj
  1. Prusiek, st. 25
  2. Wandalowie nad Sanem w: almamater.uj.edu.pl. [dostęp 2016-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
  3. Prusiek INTERKULTURELLE BEZIEHUNGEN DER BEVÖLKERUNG DER PRZEWORSK-KULTUR IN DER KARPATENZONE AM ÜBERGANG VON DER FRÜHEN ZU DER JÜNGEREN RÖMISCHEN KAISERZEIT AM BEISPIEL DES GRÄBERFELDES VON PRUSIEK, FS T. 25, GDE. SANOK
  4. TERRA BARBARICA Monumenta archaeologica Barbarica, tomus II Łódź-Warszawa Złote wisiorki z cmentarzyska ludności kultury przeworskiej w Prusieku, stan. 25,gm. Sanok, str, 392