Cmentarzysko kurhanowe w Łubnej Jakusach

Cmentarzysko kurhanowe w Łubnej-Jakusach – cmentarzysko kurhanowe z okresu epoki brązu przypisywane do kultury trzcinieckiej grupy łubieńskiej, znajdujące się na południe od wsi Łubna w gminie Błaszki (powiat sieradzki).

Charakterystyka stanowiska i historia badań

Stanowisko były znane wcześniej od zakrojonych na szeroką skalę wykopalisk przeprowadzonych w roku 1946 przez prof. Konrada Jażdżewskiego, gdyż w roku 1923 bądź 1924 przebadane zostały przez Zygmunta Zakrzewskiego dwa nasypy. Zakrzewski wykonał mapę stanowiska użytkowaną przez kolejne ekipy badawcze. Cmentarzysko składa się z 27 się kurhanów rozmieszczonych w dwóch skupiskach po obu stronach drogi przechodzącej przez stanowisko. Umieszczone jest na małym płaskowzgórzy oddzielonych na południu i południowym zachodzie terenami bagnistymi, gdzie swój początek bierze rzeka Cienia, przepływająca przez gminę Błaszki, która wpada do rzeki Prosny koło Kalisza.

Nasypy mogił znajdowały się w złym stanie. Spowodowane było to całkowitym wylesieniem terenu i prowadzoną na tym obszarze intensywną gospodarką rolną. W trakcie prac zidentyfikowano również kurhany nr 15 i 16 jako naturalne nasypy.

Opisy wybranych grobowców

Mogiła nr 3

Zawierała 2 groby, jeden o nieregularnym zarysie umiejscowiony pod wschodnią częścią kopca wkopany w pierwotną warstwę próchniczną na głębokość około 45-50cm. Drugi grób umiejscowiony był w centrum kurhanu bez wgłębiania się w poziom pierwotny. Tuż obok grobu 1, bezpośrednio nad nim, odkryto zaciemnienia, w których znajdowały się węgielki drzewne, interpretowane to jest jako rytualne ogniska.

Mogiła nr 5

W trakcie eksploracji ekipa badawcza natrafiła na problem z interpretacja warstw i zaciemnień spowodowanych całkowitym przesuszeniem nasypu zbudowanego z żwiru, piasku i kamieni. Zaobserwowano, iż grób wkopany został w pierwotny poziom próchnicy na poziom około 25 centymetrów.

Mogiła nr 7

Zawierał jeden grób podwójny i drugi wątpliwy z powodu słabego zachowania szczątków. Podwójny wkopany był w próchnicę na głębokość około 40 centymetrów. Z grobu niepewnego zachowały się jedynie fragmenty kości czaszki.

Mogiła nr 9

Zawierała jeden grób ulokowany na poziomie pierwotnej próchnicy. Był to najbogatszy pochówek odnaleziony na tym stanowisku

Mogiła nr 11

Została mocno zniszczona przez okoliczną ludność, która wybierała żwir.

Mogiła nr 12

Środek mogiły został zniszczony prawdopodobnie przez poszukiwaczy skarbów. O grobie nic pewnego powiedzieć nie można.

Mogiła nr 18

W tym kurhanie odkryto liczne pozostałości po licznych ogniskach „rytualnych” zawierających liczne węgle drzewne przemieszane z kośćmi zwierzęcymi. Nie zachował się szkielet, udało się jednak zaobserwować jamę grobową o regularnych kształtach zagłębioną na około 90 cm z regularnym dnie.

Mogiła nr 20

Dosyć mocno zniwelowana przez współczesną orkę aczkolwiek to w tym nasypie najlepiej zachował się pochówek szkieletowy dwóch osób. Jama grobowa zagłębiona była w próchnicę na głębokość 45 cm.

Mogiła nr 22

Przed eksploracją mogiła miała 40 centymetrów wysokości i zawierała grób, w którym zachowały się kości ludzkie.

Mogiła nr 23

Mogiła ta zawierała dwa groby bogate w ceramikę. Grób nr II był mocno zniszczony z powodu wykopywania pnia sosny, zalegał poniżej poziomu pierwotnej próchnicy.

Podsumowanie

Grupa łubieńska rozpoczyna się na samym przełomie I i II okresu epoki brązu (według chronologii Monteliusa). Przypuszcza się, iż wyrosła na podłożu lokalnej grupy kultury iwieńskiej. W inwentarzu grobowym widać wyraźnie wpływy południowych kultur z terenu Węgier. Świadczą o tym ozdoby głowy w postaci tarczek typu węgierskiego z guzkiem i dwoma bruzdami z zagięciem do zawieszenia. Ciekawą rzeczą jest sztylet z żeberkiem odkryty w grobie nr 1 w 1923/1924 z trzema nitami, które były dosyć popularne w tamtym okresie na wielu terenach.

Bibliografia

• Aleksander Gardawski: Niektóre zagadnienia kultury trzcinieckiej w świetle wykopalisk w Łubnej. T. XVII,. 1951, seria: Wiadomości Archeologiczne.