Dawny budynek administracyjno-biurowy Fundacji Fränckla we Wrocławiu
Dawny budynek administracyjno-biurowy Fundacji Fränckla – zabytkowy budynek przy ulicy Ofiar Oświęcimskich 19 we Wrocławiu; jeden z najlepiej zachowanych przykładów neogotyckiej architektury na obszarze Starego Miasta.
 nr rej. A/2264/501/Wm z 20.12.1992[1]
| |
 Dawny budynek administracyjno-biurowy Fundacji Fränckla | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
neogotyk |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
trzy |
| Rozpoczęcie budowy |
1896 |
Położenie na mapie Polski  | |
| 51,108349°N 17,031780°E/51,108349 17,031780 | |
Historia edytuj
W okresie średniowiecznym na działce nr 19 znajdowała się dwuskrzydłowa i dwutraktowa kamienica gotycka, przebudowywana w okresie renesansu. W 1896 roku w jej miejsce, z wykorzystaniem jej murów i piwnic, wzniesiono nowy budynek dla siedziby kuratorium i biur żydowskiej Fundacji Fränckla (Fränckelsche Stiftung) zajmującej się działalnością charytatywną, dobroczynną i pomocową[2] założonej przez Jonasa Fränckela, żydowskiego kupca i filantropa, królewskiego radcy, fundatora żydowskiego Seminarium Teologicznego i jego brata Davia[3]. Autorem projektu był niemiecki architekt Albert Grau autor m.in. Pałacu Ballestremów[2]. W 1941 roku władze faszystowskie odebrały budynek właścicielom i przekazały go organizacji Jüdisches Kultus und Synagogen Gemeinde[2]. W kamienicy znajdowała się winiarnia win reńskich[4][5].
Opis architektoniczny budynku edytuj
Neogotycki, ceglany budynek został wzniesiony na planie prostokąta wraz z oficynami skupionymi wokół wewnętrznego dziedzińca[2]. Dom frontowy, jest trzykondygnacyjny, dwuipółtraktowy z ośmioosiową elewacją podzieloną barwnymi pasami klinkierowych cegieł i ceramicznymi ornamentami. Pozostała część elewacji pokryta jest jasnym tynkiem. W części dachowej znajdują się trzy schodkowe szczyty, na których umieszczono nazwiska budowniczych, a w osi środkowej wyrzeźbioną głowę architekta Graua na tle jego nazwiska (podobna do tej, która znajduje się na elewacji pałacu Ballestremów)[2]. Pomiędzy szczytami znajduje się balkon[6].
Po 1945 roku edytuj
Budynek podczas działań wojennych w 1945 roku nie został poważnie uszkodzony. W budynku poza pomieszczeniami mieszkalnymi znajdowały się różne sklepy oraz, od końca lat 90. XX w., siedziba I Oddziału Wrocławskiego Kredyt Banku SA[2]. W 2000 roku kamienica została wyremontowana[5]
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-05-21].
- ↑ a b c d e f Harasimowicz 1997 ↓, s. 185.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 211.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 5531.
- ↑ a b GEZ.
- ↑ Eysymontt 2011 ↓, s. 269.
Bibliografia edytuj
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.I. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Edmund Małachowicz: Stare Miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985.