Delta Cryogenic Second Stage
Delta Cryogenic Second Stage (DCSS) – rodzina kriogenicznych stopni rakietowych wykorzystywanych w rakietach Delta III i Delta IV oraz w Space Launch System. DCSS składa się ze zbiornika ciekłego wodoru oraz zbiornika ciekłego tlenu. Stopień napędzany jest pojedynczym silnikiem Aerojet Rocketdyne – Pratt & Whitney RL10B-2,[1] który posiada wysuwaną dyszę stworzoną z węgla wzmocnionego włóknem węglowym, która poprawia jego impuls właściwy.[2]
 Delta Cryogenic Second Stage z rakiety Delta IV | |
| Kraj pochodzenia | |
|---|---|
| Projektant | |
| Wykorzystanie | |
| Materiały napędowe | |
| Pierwszy lot |
27 sierpnia 1998 |
| Ostatni lot |
16 listopada 2022 |
| Osiągi | |
| Siła ciągu w próżni |
110,1 kN |
| Impuls właściwy w próżni |
462 sekund |
| Maks. czas działania |
1125 sekund |
| Parametry | |
| Komory spalania |
1 |
| Wymiary | |
| Długość |
13,7 m |
| Średnica |
5 m |
| Masa |
32 748 kilogramów |
Delta III
edytujDCSS po raz pierwszy poleciał na rakiecie Delta III, zawodząc dwa razy w trakcie trzech startów. Podczas pierwszego lotu zawiódł jeden z dopalaczy rakiety, wobec czego cała rakieta nośna została zniszczona przez system bezpieczeństwa, co spowodowało utratę DCSS jeszcze przed jego zapłonem. Podczas drugiego lotu DCSS wpadł w niekontrolowany przechył, umieszczając ładunek na bezużytecznej orbicie. Podczas trzeciego lotu DCSS nie osiągnął docelowej orbity z powodu przedwczesnego wyczerpania paliwa. Lot został uznany za nieudany.[3]
Delta IV
edytujIstnieją dwie różne wersje DCSS, w zależności od wariantu rakiety Delta IV.[2] W przypadku rakiety Delta IV Medium DCSS ma średnicę 4 metrów, a dla rakiety Delta IV Heavy używany jest DCSS z 5-metrową średnicą.[2]
Od momentu wycofania rakiet Delta IV Medium i Delta IV Medium+, DCSS był wykorzystywany wyłącznie w rakiecie Delta IV Heavy w swojej 5-metrowej szerokości. Od czerwca 2023 pozostała tylko jedna rakieta Delta IV Heavy do całkowitego wycofania przez United Launch Alliance systemu rakietowego Delta.[4]
Space Launch System
edytuj
W rakiecie Space Launch System DCSS został nazwany Interim Cryogenic Propulsion Stage, który jest minimalnie zmodyfikowaną wersją 5-metrowego DCSS i jest on używany jako górny stopień rakiety Space Launch System.[5] ICPS po raz pierwszy został połączony z rakietą Space Launch System w ramach bezzałogowej misji Artemis 1 w dniu 6 lipca 2021 roku.[6][7] Rakieta Space Launch System wraz z misją Artemis 1 została uruchomiona 16 listopada 2022 roku o godzinie 06:47 czasu polskiego[8], a ICPS działał zgodnie z oczekiwaniami. ICPS będzie używany również w misjach Artemis 2 i Artemis 3, zanim zostanie wycofany na rzecz nowego górnego stopnia rakiety Space Launch System, którego pierwszy lot odbędzie się w ramach misji Artemis 4.[9]
Przypisy
edytuj- ↑ Space Launchers - Delta [online], www.braeunig.us [dostęp 2024-03-16] (ang.).
- ↑ a b c Delta IV Payload Planners Guide [online], www.ulalaunch.com, wrzesień 2007 [dostęp 2024-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-22] (ang.).
- ↑ Delta 8930 [online], www.astronautix.com [dostęp 2024-03-16] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Delta 4-Heavy rocket lifts off with NRO spy satellite – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-03-16] (ang.).
- ↑ Space Launchers - Space Launch System [online], www.braeunig.us [dostęp 2024-03-16] (ang.).
- ↑ Chris Bergin, SLS trades lean towards opening with four RS-25s on the core stage [online], NASASpaceFlight.com, 5 października 2011 [dostęp 2024-03-16] (ang.).
- ↑ Zach Rosenberg2012-05-08T20:06:00+01:00, Delta second stage chosen as SLS interim [online], Flight Global [dostęp 2024-03-16] (ang.).
- ↑ NASA - NSSDCA - Spacecraft - Details [online], nssdc.gsfc.nasa.gov [dostęp 2024-03-16] (ang.).
- ↑ Chris Bergin, Upper Stage RL10s arrive at Stennis for upcoming SLS launches [online], NASASpaceFlight.com, 3 lutego 2020 [dostęp 2024-03-16] (ang.).