Der (sum. uruBAD3.ANki; akad. Dēru)[1] – w II i I tys. p.n.e. ważne miasto we wschodniej Babilonii, w dorzeczu rzeki Dijali, na pograniczu babilońsko-elamickim, położone ok. 100 km na wschód od Esznunny. Identyfikowane obecnie ze stanowiskiem archeologicznym Tell Aqar w prowincji Wasit w Iraku, w pobliżu granicy z Iranem.

Der
Tell Aqar
Ilustracja
Mapa południowej Mezopotamii w II tys. p.n.e. z zaznaczonym położeniem miasta Der
Państwo

 Irak

Położenie na mapie Iraku
Mapa konturowa Iraku, po prawej znajduje się punkt z opisem „Der”
Ziemia33°14′N 45°58′E/33,233333 45,966667

Der zasiedlone było od okresu wczesnodynastycznego (III tys. p.n.e.) aż do okresu nowoasyryjskiego (1 połowa I tys. p.n.e.). Swój rozwój zawdzięczało ono strategicznego położeniu na szlaku handlowym łączącym Mezopotamię z Elamem.

Za rządów babilońskiego króla Adad-apla-iddiny (1069-1048 p.n.e.) Der znalazło się wśród miast, które ucierpiały w wyniku najazdów Aramejczyków i Sutejów[2]. Wiadomo też, iż zdobyte ono zostało przez asyryjskiego króla Adad-nirari II (911-891 p.n.e.) w trakcie jednej z jego wypraw wojennych przeciw Babilonii[2]. Następnie w 813 roku p.n.e. zdobył je inny asyryjski władca, Szamszi-Adad V (823-811 p.n.e.), biorąc przy okazji do niewoli przebywającego wówczas w tym mieście babilońskiego króla Marduk-balassu-iqbi[2]. W 720 roku p.n.e. rozegrała się bitwa pod Der pomiędzy wojskami asyryjskiego króla Sargona II (722-705 p.n.e.) a armią elamickiego króla Humban-nikasza I[2].

Bóstwem opiekuńczym Der był bóg Isztaran, a jego małżonka znana była jako „Królowa Der” (akad. Šarrat-Dēri)[3]. Głównym miejscem kultu Isztarana w Der była świątynia E-dimgalkalama (sum. é.dim.gal.kalam.ma, tłum. „Dom - wielka więź kraju”)[4].

Przypisy

edytuj
  1. Borger R., Assyrisch-babylonische Zeichenliste, Neukirchen-Vluyn 1978, s. 101.
  2. a b c d hasło Der, w: Bryce T., The Routledge..., s. 192.
  3. hasło Isztaran, [w:] Black J., Green A., Słownik mitologii Mezopotamii, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 1998, s. 92.
  4. George A.R., House Most High. The Temples of Ancient Mesopotamia, Eisenbrauns, Winona Lake 1993, s. 76.

Bibliografia

edytuj
  • hasło Der, w: Bryce T., The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, Routledge 2013, s. 192.