Desant pod Utrią
Desant pod Utrią – bitwa pomiędzy siłami Estonii i Rosji Radzieckiej, która odbyła się w dniach 17–20 stycznia 1919 roku. Była to największa operacja desantowa przeprowadzona przez stronę estońską w czasie wojny estońsko-bolszewickiej, desantowano bowiem około 1000 ludzi.
| Wojna estońsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
17–19 stycznia 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
wieś Utria | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
kontrofensywa estońska | ||
| Wynik |
zwycięstwo Estonii | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Estonii  | |||
| 59°24′N 27°55′E/59,400000 27,916667 | |||
Tło wydarzeń edytuj
Wojna estońsko-bolszewicka rozpoczęła się 28 listopada 1918 roku od bolszewickiego ataku na Narwę. Ofensywa Armii Czerwonej posuwała się szybko naprzód, dochodząc w ostatnich dniach grudnia pod Tallinn. W pierwszych dniach stycznia 1919 roku Estończykom udało się powstrzymać nieprzyjaciela i przejść do kontrofensywy. Jej główny kierunek przebiegał wzdłuż linii kolejowej łączącej Tallin z Narwą. Sukces przynosiło siłom estońskim użycie pociągów pancernych oraz przeprowadzanie desantów na tyłach przeciwnika[1]. Dużym sukcesem zakończyły się desanty w Zatoce Loksańskiej z 8 stycznia i w Zatoce Kunda z 11 stycznia. Podobną operację zdecydowano się przeprowadzić we wsi Utria, w celu odbicia Narwy[2].
Siły walczących stron edytuj
Estończycy zgromadzili duże siły morskie do przeprowadzenia i wspierania desantu dowodzone przez dowódcę marynarki Johana Pitkę. Wsparcia artyleryjskiego udzielać miał niszczyciel „Lennuk”, przekazany Estonii przez Royal Navy 2 stycznia, oraz kanonierka „Lembit”. Desant przeprowadzany miał być z następujących jednostek Eesti merejõud: kanonierki „Laene”, kanonierki pomocniczej „Lot”, bliźniaczych trałowców „Kalew” i „Olew” oraz holownika „Revel”, latarniowca „Saritshev” i dwóch innych małych jednostek. Siły desantu to czterystu Estończyków i 600 ochotników z Finlandii[3][4].
Przeciwnikami Estończyków w rejonie operacji był 47 Pułk Strzelców Armii Czerwonej[5].
Przebieg operacji edytuj
Operacja rozpoczęła się 17[a] stycznia 1919 roku. „Lennuk” ostrzelał baterię nieprzyjaciela w Merikiule ze swoich dział kalibru 102 mm, na co bolszewicy odpowiedzieli strzelając szrapnelami. Mniejsze jednostki rozpoczęły wysadzanie desantu, w czym jednak przeszkadzało wzburzone morze. W związku z tym udało się wysadzić jedynie 200 ludzi. „Lennuk” prowadził ostrzał Narva-Jõesuu, dopóki zdesantowani żołnierze nie poinformowali go o ucieczce bolszewików z miasteczka. Niszczyciel ostrzelał następnie stację kolejową Korf oraz folwark Laagna. Siły desantu posuwały się w stronę Narwy, 20 rannych żołnierzy powróciło na okręty. O godzinie 10 rano 18 stycznia wylądowało pozostałych 800 ludzi. W wyniku zajęcia przez desant wsi Utria i folwarku Laagna siły czerwonych w rejonie Vaivary zostały okrążone. Do niewoli dostało się 630 bolszewików[3].
Sukces operacji wywołał panikę w wojskach bolszewickich broniących Narwy, co doprowadziło do zdobycia miasta 19 stycznia[4].
Uwagi edytuj
- ↑ Według Paluszyński 2007 ↓, s. 272 miało to miejsce 19 stycznia.
Przypisy edytuj
- ↑ Lewandowski 2001 ↓, s. 70–74.
- ↑ Paluszyński 2007 ↓, s. 272.
- ↑ a b Baszkirow i in. 2002 ↓, s. 20.
- ↑ a b Paluszyński 2007 ↓, s. 272–273.
- ↑ Paluszyński 2007 ↓, s. 273.
Bibliografia edytuj
- Tomasz Paluszyński: Walka o niepodległość Estonii 1914–1920. Poznań: Wyższa Szkoła Języków Obcych w Poznaniu, 2007. ISBN 978-83-60241-01-1. (pol.).
- Leonid G. Baszkirow, Andres Waldre, Nikołaj W. Mitiuckow, John A. Rodriges. Niszczyciele Spartak i Awtroił cz. III. „Okręty Wojenne”, s. 18–26, 2002. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. Nr 53 (3/2002). (pol.).
- Jan Lewandowski: Estonia. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2001, seria: Historia Państw Świata w XX Wieku. ISBN 83-88542-04-4. (pol.).