Dom baronowej von Szirmay w Kieżmarku
Dom baronowej von Szirmay – dom w Kieżmarku (Hlavné námestie nr 46) na Spiszu, w północnej Słowacji. Jeden z cenniejszych przykładów dawnej zabudowy mieszkalnej w tym mieście. Obecnie mieści się w nim centrum informacji turystycznej i restauracja "Barónka" (na parterze) oraz miejska galeria wystawiennicza (na piętrze). Pierwszy murowany budynek w tym miejscu, niewątpliwie gotycki, został postawiony jeszcze w średniowieczu. Na podstawie analogii architektonicznych i odnalezionego gotyckiego portalu można sądzić, że pierwotny dom egzystował tu już w XV w., o ile nie wcześniej. Z początkiem XVII w. został przebudowany w duchu renesansowym. Kolejna gruntowna przebudowa budynku nastąpiła po wielkim pożarze miasta w 1787 r. Przekształcono go wówczas w niewielki pałac typu miejskiego, utrzymany w stylu późnobarokowym. W tym etapie prac powstała m.in. istniejąca do dziś fasada, nowy rozkład pomieszczeń parteru oraz nadbudowa części tylnej budynku.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Hlavne_namestie_46_2_KK.jpg/240px-Hlavne_namestie_46_2_KK.jpg)
Budynek murowany, podpiwniczony. Część frontowa piętrowa, dwutraktowa, kryta dachem mansardowym, część tylna dwupiętrowa, dostawiona w kształcie litery „L”. Front trzyosiowy, z niesymetrycznie usytuowaną bramą wejściową z półkoliście zamkniętym portalem, bogato zdobiony ornamentem stiukowym w stylu Ludwika XVI. Na parterze podział tworzą wąskie pilastry z klasycystycznym już motywem pieniążkowym, na piętrze – kanelowane pilastry z kompozytowymi głowicami. W środkowym polu piętra balkon z klasycystyczną już, żelazną balustradą. Szczyt segmentowy z owalnym okienkiem poddasza, obramowanym wieńcem laurowym i roślinnym ornamentem, wykonanymi ze stiuku. We wnętrzach szereg oryginalnych sklepień, od renesansowych w piwnicach i sieni części frontowej po późnobarokowe. Zachowała się również część dawnych ornamentalnych parkietów, kilka barokowych krat i drobnych elementów wystroju wnętrz.
Nie wiemy, czyją własnością był omawiany dom w najwcześniejszym okresie swego istnienia. Wiadomo, że w XVII w. należał do rodziny habánów (anabaptystów wygnanych w drugiej ćwierci XVI w. z krain niemieckich, którzy przez Morawy dotarli do zachodniej Słowacji) - prawdopodobnie jedynej na całym Spiszu. Zapewne rodzina ta opuściła miasto przed prześladowaniami doby kontrreformacji, bowiem zachował się list donacyjny z dnia 25 maja 1669 r., którym Istvan II Thököly daruje omawiany dom (znany wówczas jako Novokrstený) – za wierne służby – Adamowi Bodányiemu. Budynek pozostawał w rękach tej rodziny do lat powojennych. Po wymarciu rodu w linii męskiej jego ostatnią właścicielką była baronowa Jadwiga Maria von Szirmay (de domo Bodányi), zmarła w 1973 r. Budynek, który przejęło miasto, na przełomie lat 70. i 80. XX w. został poddany gruntownej renowacji. Pierwotnie miały w nim się znajdować pomieszczenia dla Miejskiej Rady Narodowej, w tym reprezentacyjna sala obrad. Ostatecznie od 1993 r. na piętrze znajdują się pomieszczenia miejskiej galerii, a od 1996 r. na parterze mieści się punkt informacji turystycznej.
Bibliografia
edytuj- Hromadová Ľudmila: Výskumy a rekonštrukčné práce na objektoch č. 46 a 55 na Nám. sovietskej armády w Kežmarku, w: „Pamiatky. Príroda”, nr 2/1979, s. 16-18;
- Puškárova Blanka K.: Mestská pamiatková rezervácia Kežmarok, w: „Pamiatky. Príroda”, nr 2/1979, s. 6-10;
- O budynku na oficjalnej stronie miasta Kieżmark.