Dom rodzinny Ludwika Zamenhofa w Białymstoku

Dom rodzinny Ludwika Zamenhofa – dom, który znajdował się przy ówczesnej ul. Zielonej 6 (potem ul. Ludwika Zamenhofa) w Białymstoku, miejsce urodzenia Ludwika Zamenhofa.

Dom rodzinny Ludwika Zamenhofa

Na rogu Zamenhofa i Brudnej stoją Jakub Szapiro i Filip Kuriański. Zdjęcie sprzed 1927 roku.
Państwo	Polska
Miejscowość	Białystok
Adres	ul. Ludwika Zamenhofa 26
Zniszczono	1953
Położenie na mapie Białegostoku Dom rodzinny Ludwika Zamenhofa
Położenie na mapie Polski Dom rodzinny Ludwika Zamenhofa
Położenie na mapie województwa podlaskiego Dom rodzinny Ludwika Zamenhofa
53°08′05,9″N 23°09′40,7″E

Historia

Marek Zamenhof do Białegostoku przeniósł się z Tykocina. Tu ożenił się z Rozalią Sofer i wynajął mieszkanie na piętrze domu przy ul. Zielonej 6. Marek Zamenhof był nauczycielem i uczył języków obcych, między innymi w białostockim Gimnazjum Realnym. 15 grudnia 1859 w domu przy ul. Zielonej urodził się pierworodny syn Zamenhofów Ludwik Łazarz i mieszkał tu z rodzicami i rodzeństwem do 1873 roku.

Drewniany dom rodzinny Ludwika Zamenhofa w Białymstoku przy ul. Zielonej, a od 1919 roku ulicy Zamenhofa 26 nie zachował się. W tym miejscu stoi powojenna kamienica, której właścicielem jest prywatna osoba. Dlatego miejsce urodzenia Ludwika Zamenhofa upamiętniono tablicą umieszczoną w 1959 roku na sąsiednim budynku.

Ulica Zamenhofa

O zmianę nazwy ulicy zabiegał Jakub Szapiro, propagator języka i idei esperanto. Po I wojnie światowej reaktywował prace białostocki ruch esperantystów i dzięki wsparciu Tymczasowego Komitetu Miejskiego, 11 czerwca 1919 została zmieniona nazwa ulicy, przy której stał dom rodzinny Zamenhofa. Z tej okazji na parterze domu umieszczono pamiątkową księgę, do której mogli wpisywać się goście odwiedzający dom. W dawnym mieszkaniu Zamenhofów na piętrze mieszkał wtedy zegarmistrz Wajnsztok.

Tablica pamiątkowa

Białostockie Towarzystwo „Zamenhof”, które powstało w 1920 roku, rok później w sierpniu 1921 na zebraniu członków postanowiło na domu umieścić pamiątkową tablicę. Jednak nie było na to pieniędzy. Projekt został wsparty przez esperantystów z całego świata. W 1927 roku po obradach Światowego Kongresu Esperanto w Gdańsku w Białymstoku odbył się Zjazd Pokongresowy. 8 sierpnia z udziałem wojewody Mariana Rembowskiego na ścianie domu, miejscu urodzenia Zamenhofa, została odsłonięta ofiarowana przez samorząd miasta Białegostoku pamiątkowa tablica.

Mural i pomnik

Białystok. Tablica upamiętniającą miejsce urodzenia Ludwika Zamenhofa.

W 2008 roku na ścianie budynku Zamenhofa 26, obok miejsca urodzenia twórcy esperanto, nad tablicą upamiętniającą to wydarzenie, został odsłonięty pamiątkowy mural.

W 2019 roku z okazji 102. rocznicy śmierci na rogu Rynku Kościuszki i ulicy Zamenhofa, obok miejsca, w którym stał dom rodzinny Zamenhofa, umieszczono pomnik-rzeźbę. Została ona sfinansowana z pieniędzy budżetu obywatelskiego. Pomnik przedstawia postać młodego Zamenhofa, stojącego na ulicy i wpatrującego się w rozrzucone na ziemi mosiężne płytki z literami w języku polskim, rosyjskim i jidisz, które mają symbolizować trudność porozumiewania się ludzi między sobą z powodu przynależności do różnych kultur. Jej autorami są warszawski rzeźbiarz Ryszard Piotrowski i jego córka Katarzyna Piotrowska.