Mini-Neptun
Gazowy karzeł (ang. gas dwarf), minineptun[1] – typ planety pozasłonecznej o rozmiarach pomiędzy około 1,7 a 3,9 promienia Ziemi, posiadającej skaliste jądro i bardzo gęstą atmosferę o składzie głównie wodorowo–helowym[2]. Gazowe karły dzięki rozległym atmosferom są większe od podobnych do Ziemi planet skalistych, ale mniejsze od gazowych olbrzymów[2].
Planety tego rodzaju zostały odkryte poprzez analizę metaliczności 400 gwiazd posiadających układy planetarne połączoną z analizą statystyczną wielkości i rodzajów planet w tychże układach[2]. Gwiazdy i ich układy planetarne mają podobny skład chemiczny, ponieważ powstają z tego samego dysku protoplanetarnego i skład chemiczny gwiazdy centralnej pozwala na określenie składu chemicznego dysku protoplanetarnego i powstałych później planet[2]. Analiza wykazała, że planety o promieniu od 1,7 do 3,9 promienia Ziemi mają budowę pośrednią pomiędzy planetami o mniejszej i większej masie[2]. W czasie powstawania takiej planety powstaje skaliste jądro o masie dostatecznie dużej, aby przyciągnąć gaz z dysku, ale planety takie nie rosną do wielkości gazowych gigantów takich jak Jowisz[2].
Znajomość masy planety nie oznacza jednak, że można jednoznacznie określić typ planety, gdyż znane są wyjątki od tej reguły. Planeta Kepler-138d (KOI-314c) ma masę równą tylko 1,01 M🜨, ale z gęstością zaledwie o 30% większą od wody należy do gazowych karłów[3]. Z kolei planeta Kepler-10c ma masę 17 razy większą od Ziemi, a mimo tego jest planetą skalistą[4].
Statystycznie, gwiazdy o metaliczności zbliżonej do metaliczności Słońca mają zazwyczaj układy planetarne ze stosunkowo niewielkimi planetami skalistymi, gwiazdy z nieco większą metalicznością zazwyczaj są okrążane przez gazowe karły, a gwiazdy o metaliczności większej o połowę od metaliczności Słońca posiadają najczęściej gazowe olbrzymy[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Aureliusz M. Pędziwol, Superziemie czyli raje, których miało nie być [online], DW, 15 kwietnia 2017 [dostęp 2017-04-16] (pol.).
- ↑ a b c d e f g "Neapolitan" Exoplanets Come in Three Flavors. Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, 2014-06-02. [dostęp 2014-06-03]. (ang.).
- ↑ Newfound Planet is Earth-mass But Gassy. Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, 2014-01-06. [dostęp 2014-06-14].
- ↑ Astronomers Find a New Type of Planet: The "Mega-Earth". Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, 2014-06-02. [dostęp 2014-06-14].
Bibliografia edytuj
- Lars A. Buchhave et al.. Three regimes of extrasolar planet radius inferred from host star metallicities. „Nature”. 509, s. 593–595, 2014-05-29. DOI: 10.1038/nature13254. (ang.).
- Lisa Winter: New Type Of Exoplanet Discovered. iflscience.com, 2014-06-03. [dostęp 2014-06-03]. (ang.).