Gleiwitz I
Gleiwitz I – niemiecki nazistowski podobóz Auschwitz-Birkenau, zlokalizowany w Gliwicach.
| Podobóz Auschwitz-Birkenau | |
 Pomnik upamiętniający istnienie obozu | |
| Odpowiedzialny | |
|---|---|
| Rozpoczęcie działalności |
marzec 1944 |
| Zakończenie działalności |
18 stycznia 1945 |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
1336 (stan na 17 stycznia 1944) |
| Narodowość więźniów |
głównie Żydzi |
| Liczebność personelu | |
| Komendanci |
SS Hauptscharführer Otto Moll |
Położenie na mapie Gliwic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°17′28,399″N 18°42′18,065″E/50,291222 18,705018
| |
Obóz, założony jako pierwszy na terenie Gliwic z inicjatywy komendanta KL Auschwitz Rudolfa Hössa, powstał na terenie warsztatów naprawczych Taboru Kolejowego Rzeszy. Pierwszy transport trafił tam w marcu 1944, byli to więźniowie z obozu Monowitz[1]. Ich zadaniem była budowa nowego podobozu (baraków dla więźniów i ogrodzenia)[2]. Pierwszymi więźniami w Gleiwitz I byli wykwalifikowani robotnicy (Polacy, Węgrzy i Ukraińcy)[3][4], później w obozie zaczęli dominować Żydzi, których największy transport (ok. 2 tys. więźniów) przybył w maju 1944. W czasie istnienia podobozu średnio przebywało w nim nawet 1300 więźniów[1][3].
Więźniowie podobozu pracowali przez dwie 12-godzinne zmiany, głównie przy remontach wagonów kolejowych i lokomotyw, przy budowie drogi oraz pobliskiego lotniska[2]. Jeżeli dla kogoś zabrakło zajęcia, wykonywał on tzw. Steinetragen – przenosił kamienie z hałdy do obozu i z powrotem[2]. W obozie panowała wysoka śmiertelność. Co jakiś czas przeprowadzano selekcję – niezdolnych więźniów wywożono do komór gazowych w Birkenau. Wiele egzekucji przeprowadzał sam komendant obozu Otto Moll. Przez pewien czas nie zarządzał on obozem, został oddelegowany do nadzorowania akcji masowej eksterminacji Żydów węgierskich (Ungarn-Aktion)[5].
W nocy z 18 na 19 stycznia 1945 nastąpiła ewakuacja więźniów. Tuż przed nią przeprowadzono selekcję, po której 100 więźniów niezdolnych do marszu rozstrzelano[2][4]. Następnie pozostałych poprowadzono pieszo do obozu Blechhammer. W pozostałych po obozie barakach przetrzymano więźniów z innych obozów, których później przewieziono do KL Groß-Rosen, KL Buchenwald i KL Sachsenhausen[3][4].
Do dzisiejszych czasów po podobozie zachowały się budynki, w których mieszkali więźniowie[6]. Na ścianie budynku Zakładów Doświadczalnych Instytutu Spawalniczego, przy ulicy Przewozowej, w 1979 roku umieszczono tablicę upamiętniającą obóz[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Gleiwitz I. subcamps-auschwitz.org. [dostęp 2021-03-18]. (pol.).
- ↑ a b c d Gleiwitz I [online], www.auschwitz.org [dostęp 2021-03-20].
- ↑ a b c Obóz pracy Arbeitslager (AL) Gleiwitz I przy Przewozowej [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2021-03-20].
- ↑ a b c d Tablica pamiątkowa Arbeitslager Gleiwitz I w Gliwicach (ul. Przewozowa 32) [online], sztetl.org.pl [dostęp 2021-03-20].
- ↑ „W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”. [online], Przystanek Historia [dostęp 2021-03-20] (pol.).
- ↑ Gleiwitz I [online], tiergartenstrasse4.org [dostęp 2021-03-22].