Gleiwitz IV
Gleiwitz IV – niemiecki nazistowski podobóz Auschwitz-Birkenau, zlokalizowany w Gliwicach.
| Podobóz Auschwitz-Birkenau | |
 Pomnik upamiętniający istnienie obozu | |
| Odpowiedzialny | |
|---|---|
| Rozpoczęcie działalności |
czerwiec 1944 |
| Zakończenie działalności |
18/19 stycznia 1945 |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
444 (stan na 17 stycznia 1944) |
| Narodowość więźniów |
głównie Żydzi i robotnicy przymusowi |
| Liczebność personelu | |
| Komendanci |
SS Unterscharführer Otto Arthur Lätsch (czerwiec – październik 1944) |
Położenie na mapie Gliwic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°18′15,1″N 18°37′59,2″E/50,304200 18,633100
| |
Obóz został założony na terenie wznoszonych przez Wehrmacht koszar wojskowych[2]. Pierwszy transport trafił tam w czerwcu 1944, było to 80 więźniów z obozu Monowitz, choć już wcześniej istniał w tej okolicy obóz dla jeńców sowieckich[3]. Mieli oni wybudować baraki dla więźniów, a także ogrodzenie wokół nowego podobozu[2]. Po zakończonych pracach odesłano ich z powrotem[1]. Kolejni więźniowie przybyli do Gleiwitz IV pod koniec sierpnia 1944. W czasie istnienia podobozu średnio przebywało w nim 600 więźniów, głównie polskich, francuskich i węgierskich Żydów, choć przebywali w nim także Węgrzy, Rosjanie, Włosi i Francuzi z francuskiego Ruchu Oporu[1][3].
Więźniowie podobozu pracowali w różnych miejscach. Budowali koszary niemieckie, lotnisko, naprawiali wozy wojskowe, a także pomagali w porcie nad Kanałem Gliwickim i przy odgruzowywaniu Gliwic[3][4]. W obozie panowała wysoka śmiertelność. Co jakiś czas przeprowadzano selekcję – niezdolnych więźniów wywożono do komór gazowych w Birkenau. Złą sławą cieszył się pierwszy komendant obozu Otto Lätsch. Wielokrotnie katował więźniów, kilku z nich zabił z błahych powodów, na przykład z powodu tego, że podeszli do ogniska, aby się ogrzać[5].
W nocy z 18 na 19 stycznia 1945 nastąpiła ewakuacja więźniów. Planowano z nimi dojść do Blachowni Śląskiej, lecz po dojściu do Sośnicowic zawrócono ich do opróżnionego obozu Blechhammer, gdzie doczekali wyzwolenia[2]. Pozostałych 57 więźniów niezdolnych do marszu zostawiono w izbie chorych, którą następnie komendant obozu kazał podpalić, a osoby próbujące uciec zastrzelić. Masakrę przeżyło tylko dwóch więźniów, którzy ukryli się wśród zwłok[2][3].
Do dzisiejszych czasów po podobozie nie zachowało się wiele śladów. Na terenie Gliwickich Zakładów Urządzeń Technicznych pozostały jedynie części ogrodzenia i wieże strażnicze. Na terenie dawnego obozu, przy ulicy Władysława Andersa, w 1979 roku postawiono pomnik ku czci więźniów[3][4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Gleiwitz IV. subcamps-auschwitz.org. [dostęp 2021-03-18]. (pol.).
- ↑ a b c d Gleiwitz IV / Podobozy / Historia / Auschwitz-Birkenau [online], www.auschwitz.org [dostęp 2021-03-20].
- ↑ a b c d e Gliwice – Obóz pracy Gleiwitz IV przy ulicy Generała Władysława Andersa. Atrakcje turystyczne Gliwic. Ciekawe miejsca Gliwic [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2021-03-20].
- ↑ a b Pomnik – obóz Arbeitslager Glewitz IV (ul. Andersa) [online], sztetl.org.pl [dostęp 2021-03-20].
- ↑ „W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”. [online], Przystanek Historia [dostęp 2021-03-20] (pol.).