Hindenburg (podobóz KL Auschwitz)
Hindenburg – niemiecki nazistowski podobóz Auschwitz-Birkenau, zlokalizowany w Hucie w Zabrzu.
| Podobóz Auschwitz-Birkenau | |
| Odpowiedzialny | |
|---|---|
| Rozpoczęcie działalności |
sierpień 1944 |
| Zakończenie działalności |
styczeń 1945 |
| Terytorium |
okupowana Polska |
| Miejsce | |
| Liczba więźniów |
50-70 więźniów i 470 więźniarek |
| Narodowość więźniów |
Żydzi |
| Komendanci |
SS‑Unterscharführer Adolf Taube |
| Wyzwolony przez | |
|
styczeń 1945 | |
Położenie na mapie Zabrza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°19′02″N 18°47′17″E/50,317222 18,788056
| |
Historia obozu edytuj
Lokalizacja edytuj
Podobóz utworzono w sierpniu 1944 r. na terenie huty w Zabrzu. Zakład funkcjonował od 1782 r., znacząco rozwinął się z początkiem XX wieku. Podczas II wojny światowej zarząd sprawowali Niemcy (huta należała do spółki Vereinigte Oberschlesische Hüttenwerke AG). Zabrzański podobóz KL Auschwitz - ,,Hindenburg'' był jednym z ok. 20 niemieckich obozów znajdujących się na terenie miasta w okresie wojny[1][2][3].
Powstanie obozu i warunki pobytu więźniów edytuj
Nie wiadomo kiedy dokładnie powstał obóz. Pierwszy transport kobiet z Oświęcimia wysłany został pomiędzy 31 lipca a 3 sierpnia 1944 roku. Wśród całkowitej liczby więźniarek większość stanowiły Żydówki polskie pochodzące z okolic Radomia i Bliżyna. Dodatkowo skierowano do podobozu Żydówki słowackie, czeskie i Romki. Przez cały okres funkcjonowania zmieniała się ilość więźniarek. W szczytowej fazie, w podobozie przebywało ok. 470 kobiet[1][4]. W obozie przebywało również 18 więźniów Sinti i Romów[5]. Więźniowie zakwaterowani byli w drewnianych barakach, otoczonych ogrodzeniem z drutu kolczastego pod napięciem, wzdłuż którego znajdowały się cztery wieże strażnicze. W pobliżu Odlewni IV wybudowano kilka drewnianych baraków, w których mieściły się magazyny, kuchnia i kwatery dla więźniów. W każdym z trzech baraków mieszkalnych więźniarki spały po około 125 osób. Pierwsze więźniarki, które przybyły do podobozu Hindenburg, musiały zbudować toalety. Przybyłych w październiku ok. 70 mężczyzn z kolei ulokowano w oddzielnym baraku[2][5].
Warunki pracy edytuj
Żydowskie więźniarki pracowały głównie przy produkcji amunicji artyleryjskiej i granatów, a także przy spawaniu wózków do przewożenia bomb lotniczych. Mężczyźni wykonywali przede wszystkim prace porządkowe oraz pracowali w pobliskiej kopalni węgla[5][2][6]. W obozie znajdowała się także izba chorych, w której pracował lekarz więzienny. Więźniowie zbyt chorzy, aby pracować, byli transportowani z powrotem do Auschwitz-Birkenau[5].
Warunki osadzenia, w porównaniu do innych podobozów, nie były najgorsze. Jak zeznała po wojnie jedna z więźniarek[5]ː
„Nie byłam świadkiem śmierci więźniarek w obozie Hindenburg i nie słyszałam o takich zdarzeniach. Najgorsze, co widziałem, to to, że Taube zadał około 50 ciosów w plecy i zad więźniowi, który podobno wymienił list w fabryce z robotnikiem płci męskiej. Podobnie ściął wszystkie włosy tej dziewczyny. Całość wydarzyła się wcześnie rano, około godziny 4.00.”
Jak zeznał po wojnie Wilhelm Fuchs[5]ː
"Większość Żydówek była zatrudniona w odlewniach III i IV. Czwartą odlewnią była duża hala. Na parterze więźniowie pracowali przy produkcji wózków do transportu bomb, na piętrze (gdzie było ich więcej – około 100) przy tokarce… Kilku więźniów skierowano po odpowiednim przeszkoleniu zawodowym do obsługi dźwigów, część zatrudniono także w transport piasku.”
Personel obozowy edytuj
Kierownikiem obozu był SS‑Unterscharführer Adolf Taube. Ponadto, kontrolę sprawowała tam Maria Mandl. W obozie przebywała także Oberaufseherin Johanna Bormann. Esesmanów (ok. 20 strażników z Wachkompanie Monowitz) przy pełnieniu straży wspierało kilkunastu żołnierzy Wehrmachtu i Luftwaffe z 8. Kompanii Wartowniczej Auschwitz i SS-Aufseherinnen[2][5][7].
Koniec funkcjonowania edytuj
W styczniu 1945 r. osadzonych ewakuowano pieszo do Gliwic, skąd więźniarki przewieziono koleją do obozu Gross‑Rosen i dalej w głąb Niemiec, a więźniów do Buchenwaldu. Nie jest znana skala śmiertelności obozu, jak również liczba zmarłych w trakcie ewakuacji[2].
Upamiętnienie edytuj
Obóz nie został w żaden sposób upamiętniony[5]. Część z więźniów została pochowana na Cmentarzu żydowskim w Zabrzu[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Eksploratorzy.org - Hindenburg
- ↑ a b c d e Auschwitz.org - Hindenburg
- ↑ Obóz pracy przymusowej R 194 Klausberg/Mikulczyce. Karta jeńca i wojenny życiorys. [online], Historia Zabrza, 20 grudnia 2018 [dostęp 2023-11-23] (pol.).
- ↑ KL Auschwitz i podobozy [online], dzieje.pl [dostęp 2023-11-23] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Hindenburg [online], Sub Camps of Auschwitz [dostęp 2023-11-23] (niem.).
- ↑ dws.org.pl • Zobacz temat - Podobóz KL Auschwitz w Zabrzu (Hindenburg) [online], www.dws.org.pl [dostęp 2023-11-23].
- ↑ Hindenburg [online], tiergartenstrasse4.org [dostęp 2023-11-23].
- ↑ Szetl.org - Cmentarz żydowski w Zabrzu