Iwan Groźny (rzeźba Marka Antokolskiego)

Iwan Groźny (ros. Иван Грозный) – rzeźba z brązu autorstwa rosyjskiego rzeźbiarza Marka Antokolskiego wykonana w 1871 roku, znajdująca się w zbiorach Państwowego Muzeum Rosyjskiego w Petersburgu.

Iwan Groźny

Иван Грозный

Autor	Mark Antokolski
Rodzaj	rzeźba
Data powstania	1871
Medium	brąz
Wymiary	147 × 100 × 119 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Petersburg
Lokalizacja	Państwowe Muzeum Rosyjskie

Opis

Mark Antokolski wyrzeźbił jedno ze swoich najbardziej znaczących dzieł na początku lat siedemdziesiątych XIX wieku. Rzeźba ta stanowiła szczyt twórczości artysty i przyniosła mu sławę. Poprzez postać cara Rosji Iwana IV Groźnego rzeźbiarz dążył do uchwycenia istoty tych tragicznych konfliktów, które charakteryzowały trudne i ciężkie czasy rosyjskiego władcy. Innowacja tego przedstawienia i żywy realizm wynikają z faktu, że główny nacisk położył na psychologiczne cechy tego „tyrana i męczennika”.

Car ubrany w strój zakonny i z otwartą księgą na prawym kolanie, pogrążony jest w myślach. Jego prawa ręka wgryzającą się w poręcz tronu, różaniec zaciśnięty w pięść, nabrzmiałe żyły, uniesione ramiona – wydaje się, że za chwilę wybuchnie gniewem. Jednak żałośnie opuszczona głowa i łokieć bezradnie zsuwający się z futra, sugerują że jest zmęczony, cierpiący i być może skruszony brzemieniem popełnionych przez siebie okrucieństw. Ta zamknięta kompozycja i jej asymetryczne elementy pokazują jego skupienie i wewnętrzną walkę z samym sobą.

Za tę rzeźbę Antokolski otrzymał tytuł akademika w 1871 roku. Dzieło wywarło duże wrażenie na cesarzu Aleksandrze II, który zamówił brązową wersję tego posągu. W 1872 roku została pokazana na Międzynarodowej Wystawie w Londynie. „Iwan Groźny” był pierwszym dziełem Antokolskiego, który został zakupiony do kolekcji zagranicznego muzeum.

Inne wersje

Istnieją inne wersje tej rzeźby, między innymi w Kensington Museum w Londynie (gips) i Galerii Trietiakowskiej w Moskwie (marmur).