Jan Henryk Geysmer

polski przemysłowiec i ziemianin

Jan Henryk Geysmer, właśc. Johann Heinrich Geißmer (ur. 12 października 1780 w Hamburgu, zm. 16 grudnia 1835 w Warszawie[1]) – polski przemysłowiec pochodzenia niemieckiego, ziemianin[2].

Jan Henryk Geysmer
Johann Heinrich Geißmer
Data i miejsce urodzenia

12 października 1780
Hamburg

Data i miejsce śmierci

16 grudnia 1835
Warszawa

Zawód, zajęcie

przemysłowiec
ziemianin

Dzieci

Jan Fryderyk

Grobowiec Geysmerów na cmentarzu ewangelickim w Warszawie
Zawiadomienie o otwarciu magazynu z cykorią przez Jana Geysmera

Był synem Gerharda i Kathariny Axen[3]. Johann Heinrich i jego brat Andreas Gotthard (ur. 1781), luteranie, przybyli z Hamburga do Warszawy za panowania pruskiego (1795–1806). Zajmowali się przez wiele lat handlem, Andrzej Gothard zajmował się też rolnictwem, Jan Henryk posiadał od 1810 roku fabrykę cykorii. 4 marca 1809 roku nabył od Jana Bogumiła Peukera kamienicę pod numerem hipotecznym 2183 przy ulicy Konwiktorskiej. W roku 1812 Jan wydzierżawił od państwa klucz Wawrzyszew na 9 lat. Ze wspólnikiem Janem Henrykiem Christianem Velthusen w roku 1826 Jan Henryk wynajął a następnie w 1830 zakupił rządową manufakturę kobierców przy ulicy Czerniakowskiej w Warszawie. Fabryka funkcjonowała w miejscu późniejszej Gazowni, pod numerem hipotecznym 3041. Początkowo zatrudniała 140 pracowników. Geysmer wkrótce rozszerzył asortyment, produkując również tkaniny wełniane i flanele i dając pracę 250 osobom, głównie kobietom. W roku 1828 fabryka miała już 320 robotników i 27 warsztatów.

Po śmierci Geysmera, który, żonaty z Alojzą Papi, pozostawił 3-letniego syna Jana Fryderyka, fabrykę przejęli bratankowie Jan Gothard Henryk (ur. 1806) i Ernest Gerhard (ur. 1808) i przestawili ją z rękodzielnictwa na produkcję maszynową, wyrabiając także kołdry. W tych czasach fabryka Geysmerów uchodziła za jedną z czołowych w Imperium Rosyjskiem.

W roku 1830 został członkiem przybranym Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[4].

Geysmer posiadał oprócz fabryki także majątek ziemski Pass w mieście Błonie (powiat warszawski zachodni). Wprowadził tam wiele ulepszeń w produkcji rolnej, z którymi zapoznał się w czasie wojaży zagranicznych, i wzniósł piękny, do dziś istniejący pałacyk w stylu klasycyzmu (ok. 1830). Pałac zachował się do dzisiaj, obecnie jest tam hotel i centrum konferencyjne[5]. Obaj jego bratankowie byli absolwentami Liceum Warszawskiego, bliskimi kolegami Fryderyka Chopina i imiona ich pojawiają się często w korespondencji kompozytora. Po śmierci Geysmera pałac został sprzedany Ludwikowi Halpertowi.

Geysmer został pochowany na warszawskim cmentarzu ewangelickim (Al.1 nr 5).

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Eugeniusz Szulc, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie, Warszawa 1989
  • Archiwum Państwowe w Warszawie, zespół Notariusz Bandtkie/5 sprawa nr 195 „Akt nabycia kamienicy Konwiktorska 2183”
  • Archiwum Państwowe w Warszawie, zespół Notariusz Bandtkie/29 sprawa nr 1125 „Dzierżawa klucza Wawrzyszew na 9 lat”
  • Archiwum Państwowe w Warszawie, zespół Notariusz Bandtkie/132 sprawa nr 5437 „Zawiązanie spółki Fabryka Kobierców Jan Geysmer, Henryk Velthusen”
  • Archiwum Państwowe w Warszawie, zespół Notariusz Bandtkie/145 sprawa nr 5946 „Zakup Rządowej Fabryki Kobierców Jan Geysmer”