Kečovská vyvieračka
Kečovská vyvieračka (pol. Keczowskie Wywierzysko) – obfite wywierzysko (a właściwie system kilku wywierzysk) u południowych podnóży Płaskowyżu Silickiego, w południowo-wschodniej Słowacji.
Położenie edytuj
Wywierzyska znajdują się na terenie Krasu Słowacko-Węgierskiego. Usytuowane są na pd.-zach. obrzeżu Płaskowyżu Silickiego w północnej i wschodniej części wsi Kečovo w powiecie Rożniawa.
Kečovská vyvieračka 1 edytuj
Ok. 400 m powyżej ostatnich zabudowań znajduje się Kečovská vyvieračka 1 (też: Veľká vyvieračka v Kečove, Prvá vyvieračka, Stála vyvieračka) – czyli Keczowskie Wywierzysko 1. Pod skalną ścianką są dwa wypływy. Jeden, o stałej wydajności ok. 23 l/s, jest ujęty do wiejskiego wodociągu dla wsi Kečovo[1]. Drugi, o wydajności wahającej się od 1,5 l/s do 450 l/s, odcieka swobodnie, tworząc Keczowski Potok (słow. Kečovský potok), który poniżej wsi przecina granicę i już na terenie Węgier, jako Jósva, uchodzi do Bodvy. System jaskiniowy zaczyna się syfonem głębokim na ok. 6 m. Za nim pod wodą w głąb górotworu wiedzie korytarz o czworokątnym przekroju, o znacznie zamulonym dnie, którym jeszcze XX w. nurkowie-speleolodzy osiągnęli odległość ok. 50 m. W 2015 r. kolejna ekipa płetwonurków przedłużyła jaskinię o dalsze 135 m, aż po długi na 40 i wysoki na ok. 30 m Dóm problémov.
Stará vyvieračka edytuj
Ok. 10 m w lewo od jeziorka wyżej opisanego wywierzyska, nieco wyżej pod skalną ścianką, leży Stará vyvieračka – Stare Wywierzysko. Normalnie jest ono bezwodne i stanowi jaskinię - stąd inna nazwa: Jaskyňa Kečovských prameňov. Jej wylot w formie przewieszonego portalu jaskiniowego przechodzi w zwężający się korytarz, który po 33 m ginie w zawale. Woda w wywierzysku pojawia się tylko okazjonalnie – po wielkich deszczach lub wiosną przy intensywnym topnieniu pokrywy śnieżnej.
Kečovská vyvieračka 2 edytuj
Ok. 400 m na wsch. od Kečova, na zboczu niewielkiego wzgórza, na lewym brzegu Keczowskiego Potoku, znajduje się Kečovská vyvieračka 2 (też: Druhá občasná vyvieračka). Z naturalnej szczeliny w skale o wymiarach 40 x 60 cm woda pojawia się dopiero wtedy, kiedy aktywne są już wszystkie inne wywierzyska Kečova (także niżej położone wywierzysko nr 3 – p. niżej). Znany fragment przywylotowego systemu jaskiniowego ma długość 30 m i głębokość 9 m.
Kečovská vyvieračka 3 edytuj
Kečovská vyvieračka 3 (też: Tretia kečovská vyvieračka, Výpusť v Kečovskom údoli) jest najniżej położonym wywierzyskiem w systemie wywierzysk keczowskich. Leży ok. 1 km na wsch. od wsi Kečovo, po lewej stronie Keczowskiego Potoku. Jej wylot ma formę studni głębokości 9 m, na której dnie odchodzą dwa ślepo kończące się korytarze o łącznej długości 14 m. Normalnie bezwodne - woda zaczyna wybijać pod dużym ciśnieniem dopiero po tym, jak uaktywnia się Stare Wywierzysko (ale przed uaktywnieniem się niżej położonego wywierzyska nr 2!).
System hydrologiczny wywierzysk edytuj
Wywierzyska odwadniają pd. część Płaskowyżu Silickiego o powierzchni ok. 18 km². System hydrologiczny Keczowskich Wywierzysk zaczyna się od ponorów położonych tuż na pd. od wsi Silická Brezová. Wodę w nich znikającą można następnie obserwować m.in. w jaskiniach Milada i Matilda, a następnie na krótkim odcinku w jaskini Bezodná ľadnica. Odległość od ponorów do wywierzyska wynosi w linii prostej ok. 3 km, a różnica wysokości ok. 90 m. Podczas badań prowadzonych na przełomie l. 50. i 60. XX w. woda zabarwiona w jaskini Milada wyciekła w Keczowskim Wywierzysku po 34 godzinach, a woda zabarwiona w jaskini Bezodná ľadnica – po 21 godzinach.
Przypisy edytuj
- ↑ Barański Mirosław J.: Silická planina - „góry” niskie, płaskie i ciepłe..., w: „Gazeta Górska” R. XXVI, nr 4 (104), jesień 2018, s. 44-49
Bibliografia edytuj
- Ďurček Jozef: Slovenský kras. Turistický sprievodca ČSSR. Bratislava: Šport, slovenské telovýchovné vydavatel’stvo, 1989. ISBN 80-7096-020-5;
- Hochmuth Zdenko: Krasové územia a jaskyne Slovenska, w: Geographia Cassoviensis, ročník II., 2 / 2008, wyd. Univerzita Pavla Jozefa Šafárika v Košiciach, Košice 2008, ISSN 1337-6748; [1];
- Hochmuth Zdenko: Problémy speleologického prieskumu podzemných tokov na Slovensku, wyd. Slovenská speleologická spoločnosť i Univerzita Pavla Jozefa Šafárika v Košiciach, Prešov-Košice 2000, ISBN 80-966963-4-3; [2];
- Slovenský kras – Domica. Turistická mapa 1:50 000, wydanie 3, wyd. VKÚ Harmanec 2007, ISBN 80-8042-413-6;