Kościół Sant’Antonin
Kościół Sant’Antonin – rzymskokatolicki kościół w Wenecji pod wezwaniem św. Antonina z Amatei. Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji. Jest kościołem rektorskim w parafii San Giovanni Battista in Bragora, wchodzącej w skład dekanatu San Marco – Castello[1].
| kościół rektorski | |||||||||||||
 Kościół od strony Campo Sant'Antonin | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres |
Salizada S. Antonin, 3477, 30122 Venezia VE/Campo Sant'Antonin – 30122 Venezia. VE | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Wezwanie |
św. Antonin z Amatei | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wenecji  | |||||||||||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||||||||||
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej  | |||||||||||||
 45°26′08″N 12°20′48″E/45,435556 12,346667
| |||||||||||||
Historia
edytujIX–XIX w.
edytujInformacje na temat początków kościoła są skąpe; według Cornera kościół został ufundowany przez rodzinę Badoer nie później niż w połowie VII wieku, Galliccioli natomiast datuje go na rok 817, nie podając szczegółów[2]. Pierwsza pewna dokumentacja dotycząca kościoła pochodzi z 1147 roku[3]. W 1030 roku został przebudowany. W 1466 roku odnowiono dzwonnicę, a w 1583 roku – cały kościół[1]. Jedyny widok pierwotnego kościoła pochodzi z XVI-wiecznego widoku autorstwa Jacopa de' Barbari, który dokumentuje jego wygląd po wstępnej, prawdopodobnej przebudowie na przełomie XII i XIII wieku. Kościół, oparty na założeniach bizantyjskich, do których później wprowadzono elementy gotyckie, miał przypuszczalnie plan trzynawowej bazyliki[4].
W latach 1591–1594 Francesco Tiepolo przebudował kaplicę św. Saby, w której umieszczono relikwie świętego, przechowywane w kościele od X wieku. W 1620 roku, na zlecenie proboszcza Nicolò Zorziego przebudowano kaplicę główną, a w latach 1636–1662 – apsydy. Kolejną przebudowę kościoła rozpoczął proboszcz Nicolò Brunelli; w 1662 roku zostały ukończone trzy kaplice apsydowe, a w latach 1663–1672 przebudowano prawą stronę. W latach 1672–1679 proboszcz Domenico David realizował projekt przebudowy sporządzony przez Baldassare Longhenę. W 1674 roku zburzono średniowieczny kościół, a jego pozostałości włączono do nowego[1]. W 1680 roku kościół został ponownie konsekrowany[3]. W latach 1680–1685 przebudowano fasadę i przyległe budynki, a w latach 1736–1749 – dzwonnicę[1]. W 1777 roku przywrócono prezbiterium i rozbudowano je według projektu Bernardino Maccaruzziego[1].
Parafia
edytujCzas i okoliczności erygowania przy kościele parafii są nieznane. Wiadomo jedynie, że kościół był administrowany przez samego proboszcza aż do 1711 roku, czyli do roku podniesienia go do godności kolegiaty[2]. Po upadku Republiki Weneckiej 12 maja 1797 roku, na mocy dekretu napoleońskiego Królestwa Włoch z 5 czerwca 1805 roku (oraz kolejnych dekretów) zainicjowano w Wenecji proces kasat i przekształceń kościołów i klasztorów oraz zmian granic parafii[5]. W 1806 roku kościół Sant’Antonin utracił dotychczasowy status kościoła parafialnego i został włączony do parafii San Giovanni in Bragora jako jej kościół filialny[4].
XIX–XXI w.
edytujW latach 1943–1944 odnowiono kopułę dzwonnicy, w 1962 roku – dach kościoła, a w 1970 – kaplicę św. Saby[1]. W 1982 roku kościół został zdekonsekrowany i zamknięty[3]. W latach 1988–2010 przeprowadzono restaurację całego budynku. Dokonano badań archeologicznych[1]. Prace restauratorskie objęły tynki, ołtarze, rzeźby, obrazy, drewniane wyposażenie i dzwonnicę. Podczas wykopalisk archeologicznych odkryto sarkofag z początku XIV wieku, grobowce i fundamenty wcześniejszego kościoła oraz ceramikę z XV wieku, wyeksponowaną w wydzielonym pomieszczeniu w kościele[6]. W czerwcu 2010 roku kościół został ponownie otwarty. W latach 2013 i 2015 był wykorzystywany jako miejsce pomocnicze na potrzeby weneckiego Biennale[3].
Architektura
edytujKościół
edytujKościół Sant'Antonino stał u zbiegu kanału o tej samej nazwie, zasypanego w XIX wieku, z Rio della Pietà. Jego południowa strona wychodzi na zasypany kanał, a fasada, w której znajdują się pomieszczenia dla duchowieństwa i bractw, które zarządzały kościołem, jest w połowie zasłonięta przez budynek kanonii. Z lewej strony fasady znajduje się przez dzwonnica. W przyziemiu fasady znajduje się portal wejściowy, a nad nim – okno termalne[b], flankowane łukowymi oknami[1].
Kampanila
edytujDzwonnica, wysoka na 32 metry, ma zestaw dzwonów uruchamianych elektromechanicznie. Jest zwieńczona cebulastą kopułą, wspartą na ośmiokątnym bębnie. Jej obecny kształt jest efektem XVIII-wiecznej odbudowy po uszkodzeniu spowodowanym uderzeniem pioruna w 1442 roku[3].
Wnętrze i wystrój
edytuj
Wnętrze jest jednonawowe, na planie kwadratu, przykryte płaskim stropem, z trzema kaplicami apsydowymi na planie prostokąta. Ściany są rozczłonkowane pilastrami korynckimi, pomiędzy którymi znajdują się duże okna termalne[1]. Nad przedsionkiem wejściowym znajdują się ozdobne organy. Po jego obu stronach znajdują się boczne kaplice[3]. Sufit zdobi fresk Spotkanie św. Saby i św. Antonina, pędzla XVIII-wiecznego ucznia Sebastiana Ricciego.
Apsydy
edytujNa lewej ścianie absydy środkowej (prezbiterium) wisi obraz Sąd Ostateczny Josepha Heintza młodszego z Augsburga (1661), a na prawej – Wyjście Noego z arki Pietra Della Vecchia (XVII w.)[4]. Po obu jej stronach znajdują się dwie głębokie kaplice z stropami pokrytymi freskami[3].
Nawa
edytujPo lewej stronie nawy znajduje się głęboka kaplica, dedykowana św. Sabie, należąca do rodziny Tiepolo[3]. Według niektórych przekazów szczątki świętego przybyły do Wenecji za panowania Piotra I Orseolo, doży Wenecji w latach 976–978; według innych zostały przewiezione do Wenecji około połowy XIII wieku z kościoła św. Jana w Akce i złożone w tutejszym kościele przez dożę Lorenza Tiepolo[4]. Jednak w 1965 r. papież Paweł VI zwrócił je klasztorowi w Stambule, skąd zostały zagrabione przez Wenecjan. Kaplicę zdobią obrazy Palmy młodszego z 1593 roku, przedstawiające życie świętego. Obrazy te na czas restauracji wnętrza przeniesiono do Muzeum Diecezjalnego Sant’Apollonia, a przywrócono w 2010 roku. Dekoracje stiukowe zrealizował prawdopodobnie Alessandro Vittoria[3].
Na prawej ścianie nawy znajduje się ołtarz, który zdobi XVIII-wieczny posąg Madonna z puttem dłuta Orazia Marinali, pochodzący ze zniszczonego kościoła San Spirito[4].
Wśród pomników znajduje się popiersie prokuratora Alvise Tiepolo, dluta Alessandra Vittorii[3].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Le Chiese delle Diocesi italiane: Chiesa di Sant′Antonin, Sant′Antonino Martire <sestiere di Castello, Venezia>. www.chieseitaliane.chiesacattolica.it. [dostęp 2022-05-30]. (wł.).
- ↑ a b SIUSA – Sistema Informativo Unificato per le Soprintendenze Archivistiche: Parrocchia di Sant'Antonino martire, Venezia. siusa.archivi.beniculturali.it. [dostęp 2022-06-27]. (wł.).
- ↑ a b c d e f g h i j Jeff Cotton: Sant’Antonin. www.churchesofvenice.co.uk. [dostęp 2022-05-30]. (ang.).
- ↑ a b c d e VeneziaMuseo: Ciexa de Sant'Antonin. www.veneziamuseo.it. [dostęp 2022-05-30]. (wł.).
- ↑ Emma Filipponi: Città e attrezzature pubbliche nella Venezia di Napoleone e degli Asburgo: le rappresentazioni cartografiche. virgo.unive.it. [dostęp 2022-05-30]. (wł.).
- ↑ Venezia Unica – Informazione e accoglienza turistica della città di Venezia: Chiesa di S. Antonin | Events. www.events.veneziaunica.it. [dostęp 2022-05-30]. (wł.).