Lampa zliczająca to lampa elektronowa licząca impulsy w systemie dziesiętnym (od 0 do 9). Niektóre z nich również wyświetlają wynik zliczania.

Dekatron

Rodzaje lamp zliczających

edytuj

Dekatron

edytuj
 

Dekatron to gazowana lampa zliczająca posiadająca dziesięć katod wyświetlających wynik w postaci przesuwającego się punktu świetlnego podświetlającego cyfry rozmieszczone na okręgu[1]. W jednym elemencie realizuje funkcję dekady (licznika) i wyświetlacza.

 
Zasada działania dekatronu liczącego w obie strony.

Liczenie jest realizowane poprzez przykładanie impulsów na zestawy dodatkowych katod, co powoduje przeskakiwanie wyładowania jarzeniowego na następną pozycję. Dekatrony zawierające 2 zespoły dodatkowych elektrod (po 10) poprzez odpowiednią sekwencję impulsów sterujących mogą liczyć w obie strony, pozostałe dekatrony zaś są zbudowane niesymetrycznie, tak aby jarzący się obłok przeskakiwał zawsze tylko w jedną stronę. Dekatrony posiadają dodatkowy element pozwalający na zerowanie licznika oraz wyprowadzenie z dziesiątej katody, generujące przeniesienie do następnej dekady. W zależności od typu lampy maksymalna częstotliwość zliczanych impulsów waha się od kilku kHz do 2 MHz.

Przykładowe typy dekatronów: CGA10G, Z303C.

Selektor

edytuj
 
Animacja pokazująca działanie dekatronu

Selektor to rodzaj dekatronu, który posiada zewnętrzne wyprowadzenia katod[2]. Umożliwia to wykorzystanie go jako lampy przełączającej dodatkowe zewnętrzne obwody elektroniczne, na przykład elektroniczne wybieraki, komutatory lub elementy odczytowe.

Przykładowe typy selektorów: GSA10G, Z502S.

Trochotron

edytuj

Trochotrony to zliczające próżniowe lampy elektropromieniowe[2]. Do zliczania wykorzystuje się w nich wiązkę elektronów emitowanych przez żarzoną katodę. Wiązka porusza się w skrzyżowanych polach elektrycznym i magnetycznym, wytworzonym za pomocą magnesu stałego (umieszczonego wewnątrz lub na zewnątrz lampy). Maksymalna częstotliwość pracy dochodzi do 2MHz.

Przykładowe typy trochotronów: RYG13, 6700 (z magnesem zewnętrznym), BX10000, 6710 (z magnesem wewnętrznym), BX4000 (z niskim napięciem sterującym, przystosowana do współpracy z układami tranzystorowymi).

Lampa elektropromieniowa E1T

edytuj
 
Lampa zliczająca E1T

E1T to lampa próżniowa z żarzoną katodą tlenkową, umożliwiająca bezpośredni odczyt na ekranie luminescencyjnym umieszczonym na wewnętrznej powierzchni bańki. Impulsy są przykładane do elektrody odchylającej i powodują przeskok strumienia pomiędzy otworami odpowiednio ukształtowanych anod. Przechodzący przez otwory strumień elektronów trafia na ekran luminescencyjny. Zliczane impulsy muszą mieć ściśle określoną amplitudę i kształt (krótki czas narastania oraz długi czas opadania), co komplikuje układ sterowania. Maksymalna częstotliwość zliczanych impulsów wynosi 100-300 kHz.

Lampy E1T zostały opracowane w firmie Philips i były jedyną konstrukcją działającą na tej zasadzie. W Polsce produkował je Przemysłowy Instytut Elektroniki pod nazwą ELW1.

Przypisy

edytuj
  1. Elektronika, str. 699.
  2. a b Elektronika, str. 700.

Bibliografia

edytuj
  • Elektronika. Bohdan Paszkowski (red.). Warszawa: WNT, 1971, seria: Poradnik Inżyniera.
  • Ronald Dekker: The making of the E1T. [dostęp 2011-03-25].

Linki zewnętrzne

edytuj