Lungszar Dordże Cogjal

Lungszar Dordże Cogjal (tyb. ལུང༌ཤར༌རྡོ་རྡྟེ་མཚོ་རྒྱལ, wylie: lung-shar rdo-rje mtsho-rgyal; ur. 1880 lub 1881, zm. 1938) – tybetański polityk, wojskowy, lekarz, muzyk, filozof i poeta, jeden z najbliższych współpracowników XIII Dalajlamy.

Lungszar
Lungszar wraz z czwórką Tybetańczyków niedługo przed opuszczeniem Anglii

Życiorys edytuj

Wywodził się ze zubożałego rodu arystokratycznego[1], znanego już w czasach V Dalajlamy. W listopadzie 1912 został wysłany przez Dalajlamę do Europy. Oficjalnym powodem jego misji było towarzyszenie czterem tybetańskim chłopcom, mającym rozpocząć naukę w szkole w Rugby[2]. Podczas swego pobytu w Wielkiej Brytanii studiował na kilku uniwersytetach, poznając zasady funkcjonowania systemu demokratycznego i monarchii konstytucyjnej. Spotykał się z indyjskimi, japońskimi i chińskimi politykami, domagał się także audiencji u króla Jerzego V. Uważając, że w interesie Tybetu leży wyjście z międzynarodowej izolacji, odwiedził z misjami dyplomatycznymi również 6 innych krajów europejskich.

Gdy powrócił do kraju w 1914[3], władca powierzył mu przeprowadzenie modernizacji państwa. Jego polityczna pozycja stopniowo ulegała wzmocnieniu. W 1929 objął stanowisko głównodowodzącego armii. Pełniąc tę funkcję, zwiększył liczebność sił zbrojnych, a także wysokość żołnierskiego żołdu. Wprowadził również nowe mundury, wzorowane na brytyjskich[4]. Podejmowane przez niego aż do końca urzędowania działania, zmierzające do stworzenia silnego i nowoczesnego wojska, nie przyniosły jednak oczekiwanych rezultatów, głównie ze względu na opór konserwatywnych kół rządowych i religijnych. Wspomniane niepowodzenia nie zachwiały mimo wszystko jego karierą. W momencie śmierci XIII Dalajlamy (1933) był zaliczany do najpotężniejszych ludzi w kraju. Podczas walk o władzę, jakie wybuchły po zgonie monarchy, został, na skutek intryg arystokracji lhaskiej, aresztowany pod zarzutem zdrady stanu (1934)[5], a następnie skazany na konfiskatę dóbr ziemskich[6] i wyłupienie gałek ocznych. Wyrok wykonano w maju 1934[7]. Po czterech latach został wypuszczony z więzienia. Wkrótce potem zmarł[8].

Jeden z jego synów, Lhalu Cełang Dordże, w połowie lat 40. XX wieku wszedł w skład kaszagu[9].

Przypisy edytuj

  1. Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 187. ISBN 978-83-925306-0-2.
  2. Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 188. ISBN 978-83-925306-0-2.
  3. Thomas Laird: Opowieść o Tybecie. Rozmowy z Dalajlamą. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2008, s. 281. ISBN 978-83-7510-128-7.
  4. Thomas Laird: Opowieść o Tybecie. Rozmowy z Dalajlamą. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2008, s. 284. ISBN 978-83-7510-128-7.
  5. Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 183. ISBN 978-83-925306-0-2.
  6. Karénina. Kollmar-Paulenz: Tybet : zarys historii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2009, s. 153. ISBN 978-83-61203-37-7.
  7. Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 184. ISBN 978-83-925306-0-2.
  8. Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 190. ISBN 978-83-925306-0-2.
  9. Patrick French: Tybet, Tybet. Warszawa: ushuaia.pl, 2007, s. 191. ISBN 978-83-925306-0-2.

Bibliografia edytuj

  • Glenn H. Mullin: Czternastu dalajlamów. Spadkobiercy oświeconej mądrości. Elżbieta Smolarz (red.). Warszawa: Jacek Santorski& Co Agencja Wydawnicza, 2008, s. 517. ISBN 978-83-7554-010-9.