Mars 3

radziecka sonda kosmiczna

Mars 3 (ros. Марс 3) – radziecka sonda kosmiczna wysłana na Marsa w ramach programu Mars, 9 dni po bliźniaczej misji Mars 2[1][2]. Lądownik tej sondy został pierwszym pojazdem w historii, który bezpiecznie osiadł na marsjańskim gruncie, jednak po 14,5 sekundy transmisji utracono z nim łączność[3].

Orbiter Mars 3
Ilustracja
Zaangażowani

ZSRR

Indeks COSPAR

1971-049A

Rakieta nośna

Proton K z dodatkowym członem Blok D

Miejsce startu

Bajkonur, Kazachstan

Cel misji

Mars

Orbita (docelowa, początkowa)
Perycentrum

1500 km

Apocentrum

211 400 km

Okres obiegu

12 d 19 godz.

Nachylenie

60°

Czas trwania
Początek misji

28 maja 1971 (15:26:30 UTC)

Koniec misji

22 sierpnia 1972

Wymiary
Masa całkowita

(z lądownikiem) 4650 kg

Konstrukcja i przebieg misji edytuj

Orbiter edytuj

Orbiter Mars 3 miał za zadanie fotografować Marsa z orbity, prowadzić badania atmosfery Marsa oraz temperatury gruntu, a także obserwacje topograficzne, monitorowanie wiatru słonecznego, badanie międzyplanetarnego i marsjańskiego pola magnetycznego, a także służył jako satelita komunikacyjny pomiędzy lądownikiem a kontrolą na Ziemi. Podczas manewru wejścia sondy na orbitę wokół Marsa orbiter stracił część paliwa, wskutek czego nie wszedł na orbitę o okresie 20 godzin, lecz na dużo dalszą, o okresie równym 12 dni i 19 godzin. Podczas trwania misji (tj. od grudnia 1971 do maja 1972, choć transmisje trwały aż do sierpnia) orbitery Mars 2 i Mars 3 przesłały łącznie 60 zdjęć i inne dane pomiarowe.

Lądownik edytuj

Lądownik Mars 3
 
Zaangażowani

ZSRR

Indeks COSPAR

1971-049F

Rakieta nośna

Orbiter Mars 3

Orbita (docelowa, początkowa)
Czas trwania
Początek misji

2 grudnia 1971 (09:14 UTC)

Data lądowania

2 grudnia 1971 (13:49 UTC)

Koniec misji

2 grudnia 1971

Wymiary
Masa całkowita

358 kg

Lądownik Mars 3 był zamknięty w specjalnym module opadania, wyposażonym w spadochron oraz rakiety hamujące. Sam lądownik miał kształt podobny do lądownika sondy Łuna 9, jednak różnił się od niego znacząco. Był wyposażony w dwie kamery telewizyjne i spektrometr, oraz urządzenia do badania mechanicznych i chemicznych właściwości gruntu.

Lądownik wylądował na Marsie 2 grudnia 1971 o 13:49 czasu GMT (pięć dni po rozbiciu się identycznego lądownika sondy Mars 2), w kraterze Ptolemaeus, w miejscu o przybliżonych współrzędnych  45°S 158°W/-45,000000 -158,000000. Urządzenie rozpoczęło pracę, jednak po 14,5 s pracy łączność między lądownikiem a Ziemią zanikła[4][5]. Jedyne dane przesłane przez lądownik to nieczytelny fragment obrazu; można jedynie stwierdzić, że natężenie oświetlenia terenu było małe (około 70 luksów)[1].

Wewnątrz lądownika znajdował się łazik o nazwie PrOP-M (ros. Прибор оценки проходимости – Марс, „instrument oceny drożności – Mars”), który miał być wypuszczony za pomocą manipulatora i przejść na płozach w pole widzenia kamer, zatrzymując się co 1,5 m na badania. Z powodu awarii lądownika łazik nie został wypuszczony.

Miejsce lądowania zostało sfotografowane przez sztucznego satelitę Marsa, amerykańską sondę Mars Reconnaissance Orbiter w 2007 r. W 2013 roku ogłoszono, że na zdjęciach prawdopodobnie widać lądownik Mars 3, jego spadochron, rakietowy silnik hamujący i osłonę termiczną[4][5].

Zdjęcia edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Ted Stryk: Mars 3. [dostęp 2012-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-13)]. (ang.).
  2. V.G. Perminov: The Difficult Road to Mars. lipiec 1999. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-24)]. (ang.).
  3. NASA's mars probe website. NASA. [dostęp 2012-07-16]. (ang.).
  4. a b Guy Webster: NASA Mars Orbiter Images May Show 1971 Soviet Lander. NASA/Jet Propulsion Laboratory, 2013-04-11. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
  5. a b Krzysztof Kanawka: Czy odnaleziono lądownik Mars 3?. Kosmonauta.net, 2013-04-12. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-04)]. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj