Monaster

Monaster albo monastyr (ze staroruskiego od gr. μοναστήριον monasterion) – tradycyjna nazwa klasztoru w Kościołach wschodnich.

Męski monastyr, Pustelnia Niłowo-Stołobieńska na wyspie Stołbynyj, położonej na jeziorze Seliger w obwodzie twerskim, niedaleko Ostaszkowa. Fotografia barwna wykonana między 1909 a 1915 r. przez Siergieja Prokudina-Gorskiego

Monastyr św. Jerzego na wyspie w Zatoce Kotorskiej.

Monaster Serbskiego Kościoła Prawosławnego przy górze Athos Chilandar

Pierwotnie monaster oznaczał zespół oddzielnych pomieszczeń mieszkalnych mnichów objętych klauzurą, w późniejszym okresie termin ten nabrał znaczenia odpowiadającemu klasztorowi w chrześcijaństwie zachodnim.

Monastery często obok zasadniczej części obejmują także zabudowania gospodarcze wykorzystywane przez zakonników, a także pewne elementy architektoniczne związane z obronnością. Obronny charakter budynku wyraźnie widoczny jest zwłaszcza w architekturze rosyjskiej.

Duże monastery męskie, zwłaszcza te znaczące nazywane są ławrami, posiadają niekiedy charakter stauropigialny, co oznacza, iż podlegają bezpośrednio zwierzchnictwu patriarchy.

Monastery katolickie

Pod wpływem inspiracji wschodniej powstały także monastery w łonie kościoła katolickiego.

Grabarka (Góra) główny monaster Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

Przykładowe monastery

• Monaster Dermański
• Monastyr Doński
• Monaster Nikitski w Peresławiu Zaleskim
• Monaster Nowodziewiczy w Moskwie
• Monaster św. Pantelejmona
• Monastyr Rilski
• Monastyr Uspieński
• Monastyr Wałaamski
• Klasztor Chilandar
• Grabarka (góra)