Mustafa Gjinishi
Mustafa Gjinishi pseud. Tafari (ur. 15 stycznia 1912 w Peqinie, zm. 23 sierpnia 1944 w Slatinie, okręg Dibra[1]) – albański dziennikarz i komunista.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 stycznia 1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 sierpnia 1944 |
| Przynależność polityczna | |
Życiorys
edytujBył synem Adema Gjinishiego, pełniącego funkcję podprefekta w Peqinie, zamordowanego w 1923[2][3]. W latach 1924–1930 po uzyskaniu państwowego stypendium uczył się w amerykańskiej szkole technicznej w Tiranie[3]. Po ukończeniu szkoły pisał artykuły publicystyczne, publikowane w czasopismach Bota e Re, ABC, Jeta dhe kultura, Rilindja[2]. W latach 30. wspólnie z Hasanem Recim tworzył grupą komunistyczną działającą w Tiranie[4]. W 1935 wziął udział w antypaństwowej rebelli w Fierze, za co został aresztowany przez policję. Skazany przez sąd wojskowy na karę śmierci, którą następnie zamieniono na karę dożywotniego więzienia[2]. Po inwazji włoskiej na Albanię uciekł z więzienia i wyjechał do Jugosławii[1]. W Belgradzie nawiązał współpracę z braćmi Kryeziu i oficerami brytyjskiego wywiadu[5].
W 1940 powrócił do Albanii i podjął współpracę z grupą komunistyczną działającą w Korczy[2]. Z jego poręczenia do organizacji przystąpił Enver Hoxha[6]. W listopadzie 1941 nie wziął udziału w spotkaniu założycielskim Komunistycznej Partii Albanii z uwagi na podejrzenia o bliską współpracę z brytyjskim wywiadem[4]. Od 1942 pełnił funkcję komisarza politycznego oddziału partyzanckiego w Pezie[1]. We wrześniu 1942 wziął udział w konferencji Ruchu Narodowowyzwoleńczego (LANÇ) w Pezie, na którym został wybrany sekretarzem generalnym organizacji[4]. Był przedstawicielem LANÇ na konferencji w Mukaj (sierpień 1943), na której omawiano zasady współpracy różnych ugrupowań albańskiego ruchu oporu[4]. Mimo że porozumienie zawarte w Mukaj nie zostało zaakceptowane przez kierownictwo Komunistycznej Partii Albanii to Gjinishi nadal utrzymywał kontakty z ugrupowaniami antykomunistycznymi i oficerami misji brytyjskiej, stacjonującymi w Albanii[6]. Do sierpnia 1944 walczył w oddziale partyzanckim dowodzonym przez Myslyma Pezę[3].
W sierpniu 1944 Mustafa Gjinishi został zamordowany w niejasnych okolicznościach w pobliżu wsi Slatino w Macedonii, kiedy podróżował razem z oficerem armii brytyjskiej mjr Victorem Smithem. Rozkaz zabicia Gjinishiego miał wydać osobiście Enver Hoxha, a zasadzkę zorganizowała Liri Gega, która jako pierwsza zameldowała Hoxhy o wykonaniu zadania[1][7]. Amerykański historyk Bernd J. Fischer opisując ten incydent zwrócił uwagę na to, że Gjinishi mógł być dla Hoxhy konkurentem w przejęciu władzy nad partią[8]. W rozkazie dziennym Armii Narodowo-Wyzwoleńczej z dnia 26 sierpnia 1944, podpisanym przez Hoxhę znalazła się informacja, że Gjinishi i towarzyszący mu oficer brytyjski zginęli z rąk Niemców[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d “Mustafa Gjinishi” = 2023-03-02 [online], kujto.al, 2019 (alb.).
- ↑ a b c d Uran Butka, “Si e vrau Liri Gega Mustafa Gjinishin me urdhër të Enver Hoxhës” = 2023-03-02 [online], panorama.com.al, 2014 (alb.).
- ↑ a b c Dashnor Kaloci, “Letra për Enverin: Bab Myslymi pasi piu shumë, në prani të 60 vetave, tha se Gjinishin e vranë shokët” = 2023-05-17 [online], bulevardionline.com, 2021 (alb.).
- ↑ a b c d Kristo Frashëri: Historia e levizjes se majte ne Shqiperi dhe e themelimit te PKSh-se 1878-1941. Tirana: 2006. ISBN 99943-909-3-7.
- ↑ Bisser Petrov. British policy towards Albania: april 1939-april 1941. „Études balkaniques”. 4, s. 63, 2004.
- ↑ a b Tadeusz Czekalski: The Shining Beacon of Socialism in Europe. The Albanian State and Society in the Period of Communist Dictatorship 1944-1992. Kraków: 2013, s. 18-21. ISBN 978-83-233-3515-3. (ang.).
- ↑ “Si u eleminuan anëtarët e Shtabit, në vitet 1944-1949” = 2023-05-17 [online], konica.al, 2021 (alb.).
- ↑ Bernd Jürgen Fischer: Albania at War, 1939-1945. Purdue University Press: 1999, s. 230. ISBN 978-1-55753-141-4. (ang.).
- ↑ Dashnor Kaloci, “Letter to Enver” = 2023-03-02 [online], memorie.al, 2019 (alb.).
Bibliografia
edytuj- “Mustafa Gjinishi” = 2023-03-02 [online], kujto.al, 2019 (alb.).