Niemiecka Synagoga w Warszawie

synagoga (Warszawa, Królestwo Polskie; 1849–1878)

Niemiecka Synagoga w Warszawiesynagoga istniejąca w latach 1849–1878 w Warszawie przy ulicy Daniłowiczowskiej 8/10.

Niemiecka Synagoga w Warszawie
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Budulec

murowana

Architekt

Alfons Kropiwnicki, Jakub Centnerschwer

Data budowy

1843

Data likwidacji

1878

Data zburzenia

II wojna światowa

Tradycja

reformowana

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Niemiecka Synagoga w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Niemiecka Synagoga w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Niemiecka Synagoga w Warszawie”
52°14′40,51″N 21°00′08,63″E/52,244585 21,002398

Historia

edytuj

Przed budową

edytuj

Koncepcje budowy nowej reformowanej synagogi narodziły się już w latach 30. XIX wieku. Od tego czasu zaczęto zbierać fundusze na jej budowę. W październiku 1842 roku Dozór Bożniczy Okręgu Warszawskiego wydał pozwolenie na wzniesienie nowej synagogi.

Wkrótce na prośbę Eisenbauma zamówiono projekt u znamienitego członka warszawskiego rodu architektów Henryka Marconiego. Wykonał on najprawdopodobniej w latach 1842–1843 jeden projekt w dwóch wersjach rzutu, gdzie ukazał różne rozmieszczenie klatek schodowych oraz apsydę prostokątną zamiast trójbocznej. Synagoga miała powstać w stylu mauretańskim[1].

Jednoprzestrzenna główna sala modlitewna synagogi miała być kwadratowa, z klatkami schodowymi wciętymi w zachodnie narożniki, między którymi znajdował się lekko wysunięty przedsionek. Na wysokości piętra, wokół ściany północnej, południowej oraz nad przedsionkiem miały znajdować się galerie dla kobiet (babiniec). Projekt z niewiadomych przyczyn nie został zrealizowany[1].

Budowa

edytuj

W 1843 roku wystawiono na miejscu starej synagogi jedno duże, tymczasowe pomieszczenie, gdzie ulokowano salę modlitewną z galerią dla kobiet. Zupełnie nowy budynek powstał w 1849 roku, według nowych planów, które bezpłatnie wykonał Alfons Kropiwnicki oraz częściowo nauczyciel matematyki Jakub Centnerschwer. Do dnia dzisiejszego nie jest znany wygląd synagogi[2].

Nabożeństwa w synagodze odprawiano na wzór niemiecki, z ciszą i powagą, kazania wygłaszano w języku niemieckim. W późniejszym czasie wprowadzono chór i akompaniament instrumentalny.

Likwidacja

edytuj

W 1878 roku po wybudowaniu i otwarciu Wielkiej Synagogi przy placu Tłomackie kongregacja sprzedała budynek, który został w 1880 roku przebudowany przez Bronisława Brodzic-Żochowskiego na Teatr Mały. Podczas II wojny światowej budynek został zburzony i nieodbudowany po zakończeniu wojny.

Przypisy

edytuj
  1. a b Eleonora Bergman, Nurt mauretański w architekturze synagog Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i na początku XX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2004, ISBN 83-89729-03-2, OCLC 69372916.
  2. Sara Zilbersztejn, Postępowa Synagoga na Daniłowiczowskiej w Warszawie, Warszawa 1970

Linki zewnętrzne

edytuj