Ody barbarzyńskie
Ody barbarzyńskie (wł. Odi barbare) – zbiór wierszy włoskiego poety i noblisty Giosuè Carducciego.
 Ody barbarzyńskie, wydanie z portretem autora | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
zbiór wierszy |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
| Wydawca | |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego | |
| Wydawca |
Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”, Warszawa |
| Przekład | |
Zbiór Carducciego Ody barbarzyńskie opublikowało wydawnictwo Zanichelli w roku 1877, w ramach serii „Collezione elzeviriana”. Pierwsze wydanie zawierało jedynie 14 tekstów. Kolejne, rozbudowane warianty ukazały się w roku 1882 i 1886 (Nuove odi barbare), w roku 1889 (Terze odi barbare) oraz w roku 1893 (wybór Delle odi barbare). Łącznie we wszystkich tomach opublikowano 54 ody.
W wierszach tych Carducci próbował nawiązać do świata starożytności nie tylko, jak dotąd, za pomocą stylizowanego słownictwa i tematyki, ale także odtwarzając iloczasowe miary wierszowe. Zainspirowany przez niemieckich filologów i poetów – zwłaszcza przez Friedricha Gottlieba Klopstocka, który stworzył niemiecki odpowiednik heksametru – starał się oddać metrum łaciny i greki wykorzystując zasady akcentowe języka włoskiego, czyli stosując w odpowiednich układach oksytony, paroksytony i proparoksytony. O swoich zamiarach pisał: „Ja, pochylony u stóp muzy italskiej, najpierw całuję tę stopę z pełną poszanowania tkliwością, a następnie staram się przymierzyć jej koturny safickie, alcejskie, asklepiadejskie, w których takt jej boska siostrzyca wodziła chóry po paryjskim marmurze świątyń doryckich”[1].
Typowa dla Carducciego pasja moralizatorska i polityczna zostały tu ograniczone wyrafinowaną formą, co dało w efekcie przekaz logiczny i bardzo stonowany. W odach pojawiały się zarówno tematy związane z antykiem (Przed termami Karakalli – Dinanzi alle terme de Caracalla, W rocznicę założenia Rzymu – Nell'annuale della fondazione di Roma, U źródeł Klitumna – Alle fonti del Clitumno), jak i z historią nowożytną (Cadore, Na śmierć Napoleona Eugeniusza – Per la morte de Napoleone Eugenio, Miramar). Poecie nie była obca także nastrojowa liryka, czego przykładem jedne z jego najsłynniejszych wierszy Na dworcu kolejowym w jesienne rano (Alla stazione in una mattina d'autunno) i Śnieżyca (Nevicata)[2]. Carducci nazwał swoje ody „barbarzyńskimi”, ponieważ – jak przypuszczał – tak określiliby je pisarze starożytni, gdyby mogli ich posłuchać. Dodał również nie bez ironii, że w swojej ocenie, choć z odmiennych powodów, nie różniliby się od współczesnych Włochów[3].
W roku 1878 z okazji wizyty pary królewskiej w Bolonii napisał odę Do królowej włoskiej (Alla regina d'Italia) ku czci królowej Małgorzaty, wielbicielki jego poezji. Tym samym zaczął uchodzić za rzecznika oficjalnej kultury, co skłóciło go z towarzyszami należącymi do obozu republikanów[2]. Na ostre ataki prasowe odpowiedział stwierdzeniem: „Czy dlatego, że ona jest królową, a ja republikaninem, nie wolno mi okazać uprzejmości, a jedynie grubiaństwo? W końcu nigdzie nie zostało powiedziane, że poeta grecki i żyrondysta musi przejść bez pozdrowienia obok piękna i wdzięku”[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Giosuè Carducci, Przedmowa autora, [w:] Ody barbarzyńskie, przekład Julii Dicksteinówny, Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”, Warszawa 1923, s. 9.
- ↑ a b Krzysztof Żaboklicki, Historia literatury włoskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 283.
- ↑ Grzegorz Górny, Leksykon laureatów literackiej Nagrody Nobla, Agencja Wydawnicza Zebra, Kraków 1993, s. 21.
- ↑ Eterno feminino regale, [w:] Prose di Giosue Carducci, Zanichelli, Bologna 1898, s. 870-872.
Linki zewnętrzne edytuj
- Polskie wydania utworu w bibliotece Polona