Organy w Štítniku

Organy w Štítniku – 6-głosowe wczesnorenesansowe organy piszczałkowe z mechaniczną trakturą w kościele ewangelickim w miejscowości Štítnik w Słowacji. Najstarsze w Słowacji i jedne z najstarszych w Europie organy wyposażone w trakturę mechaniczną[1][2][3]. Zbudowane w 1639 przez nieznanego organmistrza[4]. Zrekonstruowane w 1956 przez Pavela Žura i Josefa Turnwalda[5].

Na pierwszym planie – barokowy prospekt nowszego instrumentu, nad nim, w głębi na balkonie – pozytyw z XVI lub XVII wieku

Charakterystyka

edytuj

W kościele w Štítniku znajduje się dwoje organów. Obydwa instrumenty umieszczone są na wewnętrznej stronie ściany szczytowej, nad wejściem do budynku: starsze – wysoko, na kamiennym balkonie podpartym wczesnorenesansowymi konsolami, młodsze – niżej, na drewnianej emporze. Młodsze organy zbudowane zostały w 1763 przez organmistrza Jána Mandela; do dziś zachowała się z nich tylko oprawa prospektu. W 1914 zostały odbudowane w barokowej dyspozycji przez firmę Rieger Orgelbau. Starsze organy, na podstawie analizy dendrochronoloficznej mogą pochodzić z lat 1505–1510, ale napis na szafie organowej głosi Erectum est Anno 1639[6][4]; z oryginalnego instrumentu do dziś zachowały się: szafa organowa, wiatrownica, część traktury i dwa miechy klinowe; wszystkie piszczałki są zrekonstruowane[5].

Dyspozycja

edytuj

Dyspozycja pozytywu[5]:

Manuał
F-a2

Flauta major 8′
Principal 4′
Flauta 4′
Oktáva 2′
Kvinta 1 1/3′
Mixtúra II

Dyspozycja organów barokowych[5]:

Manuał I
C-f3
Manuał II
C-f3
Pedał
C-d1

Bourdon 16′
Principal 8′
Födött 8′
Gamba 8′
Salicional 8′
Octava 4′
Dolce 4′
Mixtura IV 2 2/3′

Hegedü Principal 8′
Csöfuvola 8′
Aeolina 8′
Vox coelestis 8′
Octava 4′
Fuvola 4′

Violonbass 16′
Subbass 16′
Cello 8′

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Zdenko Dzurjanin, Pavol Demeš, Kostoly Slovenska Rekordy a zaujímavosti [online], Denník Postoj [dostęp 2022-10-09] (słow.).
  2. Kostoly na Gemeri a Malohonte získali ako prvé na Slovensku značku Európske dedičstvo [online], Europske Noviny, 15 sierpnia 2022 [dostęp 2023-10-08] (słow.).
  3. Štítnik - Our Lady Church [online], Ancient and medieval architecture [dostęp 2023-10-08] (ang.).
  4. a b Otmar Gergelyi, Karol Wurm: Historické organy na Slovensku. Bratysława: Opus, 1989, s. 69. ISBN 80-7093-005-5.
  5. a b c d Štítnik – kostol ev. a. v. [online], Hudobné centrum [dostęp 2023-10-08] (słow.).
  6. Jakub Buzinkay, Organ v Štítniku patrí k najstarším v Európe [online], Korzár Gemer, 23 stycznia 2012 [dostęp 2023-10-08] (słow.).