Orta Cami

meczet w Bakczysaraju

Orta Cami (z krymskotatarskiego Orta CamiCentralny Meczet, ukr. Орта-Джамі, Orta-Dżami, ros. Орта-Джами, Orta-Dżami) – meczet w Bakczysaraju, mieszczący się przy ul. Lenina 61, jeden z najstarszych meczetów na Półwyspie Krymskim.

Orta Cami
Ilustracja
Państwo

 Rosja
 Ukraina

Republika

 Republika Krymu
Autonomiczna Republika Krymu

Miejscowość

Bakczysaraj

Wyznanie

islam

Historia
Data likwidacji

1929

Data reaktywacji

2013

Położenie na mapie Krymu
Mapa konturowa Krymu, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Orta Cami”
Ziemia44°44′59″N 33°52′38″E/44,749722 33,877222

Historia

edytuj

Najstarsza zachowana wzmianka o meczecie pochodzi z rejestru sądowego Chanatu Krymskiego z 1674 roku[1]. W dokumencie tym meczet występuje pod nazwą Ma’ale. Był wówczas najważniejszym miejscem kultu dla krymskich muzułmanów, co piątek w meczecie odbywała się obowiązkowa dla wyznawców islamu modlitwa grupowa Dżummuah[2]. Wzmianki o meczecie pojawiają się również w dokumentach z 1701 i 1710 roku, przechowywanych w archiwum Rosyjskiej Biblioteki Narodowej w Petersburgu[3].

Choć dokładna data budowy meczetu nie jest znana, to wiadomo, że budynek powstał już znacznie wcześniej. W latach 80. XIX wieku przeprowadzone zostały badania, z których wynikało, że budynek powstał już pod koniec XV wieku. Historycy z Krymskiego Muzeum Historycznego podają jednak ten fakt w wątpliwość, gdyż miasto wówczas nie istniało (jego budowa rozpoczęła się dopiero w 1532 roku na rozkaz ówczesnego chana krymskiego Sahiba I Gireja), i szacują datę powstania meczetu na drugą połowę XVI lub początek XVII wieku[3].

Budynek uległ poważnym uszkodzeniom w 1736 roku, kiedy to podczas trwającej wojny rosyjsko-tureckiej miasto zostało spalone przez wojska rosyjskie pod dowództwem feldmarszałka Burkharda Christopha Münnicha[3]. Budynek został odrestaurowany w latach 1737–1743 pod rządami chanów Mengliego II i Selameta II[4].

Po aneksji Chanatu Krymskiego w 1783–1784 roku przez Katarzynę II Wielką terytorium znalazło się w Imperium Rosyjskim[5]. Meczet działał w tym okresie bez żadnych zmian. W 1861 roku został gruntownie wyremontowany, uzyskując obecny wygląd architektoniczny[3].

W 1927 roku meczet uległ poważnym uszkodzeniom na skutek trzęsienia ziemi na Krymie. Koszty remontu były dużym obiążeniem finansowym, ostatecznie jednak fundusze na ten cel zostały zebrane wśród lokalnych muzułmanów[3].

W 1929 roku, w związku z trwającą kampanią antyreligijną na obszarze całego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, podjęto decyzję o likwidacji meczetu. Budynek wykorzystywany był wówczas w celach kulturalnych i edukacyjnych – mieścił się w nim dom kultury i kino[3]. Następnie przez wiele lat budynek stał opustoszały[4].

W lipcu 2001 roku rada miejska rejonu bakczysarajskiego podjęła decyzję o zwróceniu budynku do użytku Mustafa-Dżami, muzułmańskiej społeczności w Bachczysaraju[3].

W latach 2012–2013, dzięki środkom finansowym rodziny Umerovów (Envera ağa Umerova i jego synów Aslana i Rustema) meczet został wyremontowany. Oficjalna uroczystość otwarcia odrestaurowanego meczetu nastąpiła w sierpniu 2013 roku. W ceremonii wziął udział m.in. mufti Emirali Abłajew, który kierował pracami, oraz przewodniczący Medżlisu Tatarów krymskich, Mustafa Dżemilew. Podczas uroczystości Dżemilew przekazał Enverowi Umerovi pozłacany egzemplarz Koranu, który został później umieszczony w meczecie[6].

Przypisy

edytuj
  1. ПАМЯТНИКИ КРЫМА: Орта Джума Джами. CIBA Consulting, 3 października 2012. [dostęp 2018-05-06]. (ros.).
  2. Muslim Community in Ukraine. Another Ukraine. [dostęp 2018-05-06]. (ang.).
  3. a b c d e f g Nara Narimanowa: Когда была сооружена мечеть Орта-Джами?. Агентство Крымские Новости, 19 sierpnia 2013. [dostęp 2018-05-06]. (ros.).
  4. a b Орта-Джами восстанавливается за счет средств семьи Умеровых. Агентство Крымские Новости, 21 listopada 2012. [dostęp 2018-05-06]. (ros.).
  5. The First Annexation of Crimea 1784. Crimea History. [dostęp 2018-05-06]. (ang.).
  6. Orta Jami Mosque Opening Ceremony Takes Place in Bakhchisaray. Mejlis of the Crimean Tatar People, 16 sierpnia 2013. [dostęp 2018-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-24)]. (ang.).