Osobowość typu D
Osobowość typu D – typ osobowości wyróżniony w dziedzinie psychologii medycznej nazywany również osobowością stresową lub podatną na stres. Składają się na nią dwa wymiary: negatywna emocjonalność i społeczne hamowanie. Pojęcie wprowadzone zostało przez psychologa klinicznego Johana Denolleta z Uniwersytetu w Tilburgu, w Holandii[1][2].
Cechy charakterystyczne edytuj
Ludzie należący do osobowości typu D mają tendencję do odczuwania negatywnych emocji (negatywna emocjonalność) np. gniewu, lęku. Wykazują pesymistyczne podejście do życia. Odczuwają ciągłe napięcie, zamartwiają się oraz brak im poczucia bezpieczeństwa. W relacjach społecznych są wycofane (hamowanie społeczne) i niechętne w okazywaniu negatywnych emocji, ze względu na strach przed odrzuceniem. Na stres reagują poczuciem bezradności i beznadziejności. Takie postępowanie powoduje wiele chorób somatycznych np. nowotwory, choroba wieńcowa, cukrzyca oraz psychicznych, np. depresja[2].
Pomiar edytuj
Osobowość typu D można ocenić za pomocą kwestionariusza składającego się z 14 elementów. 7 elementów dotyczy pomiaru negatywnej emocjonalności, a pozostałe 7 bada hamowanie społeczne. Każde stwierdzenie w kwestionariuszu można ocenić od 0 do 4 punktów. Wyniki dla negatywnej emocjonalności i hamowania społecznego są podawane oddzielnie. Aby osoba mogła zostać zaklasyfikowana jako typ D powinna uzyskać przynajmniej 10 punktów w każdej płaszczyźnie[3].
Powiązania z innymi wymiarami osobowości edytuj
Osobowość typu D łączy się z neurotyzmem na płaszczyźnie negatywnej emocjonalności m.in. w odczuwaniu silnego lęku, katastroficznemu podejściu do życia, dużej podatności na stres oraz wstydliwości wobec innych. W wymiarze hamowania społecznego możemy dostrzec powiązania z introwersją. Cechuje je nieśmiałość i wycofanie w kontaktach społecznych[2].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Johan Denollet, Personality, emotional distress and coronary heart disease, „European Journal of Personality”, 11, 1997, s. 343-357.
- ↑ a b c Nina Ogińska-Bulik, Osobowość typu D. Teoria i badania., Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, 2009, ISBN 978-83-7405-459-1.
- ↑ Johan Denollet, DS14: standard assessment of negative affectivity, social inhibition, and Type D personality., „Psychosomatic Medicine”, 67 (1), 2005, s. 89-97.