Pęcherzyki zewnątrzkomórkowe
Pęcherzyki zewnątrzkomórkowe (ang. Extracellular Vesicles, EVs) – małe, kuliste struktury biologiczne, o średnicy do ok. 5000 nm, posiadające dwuwarstwową błonę lipidową, które są uwalniane przez wszystkie organizmy żywe do przestrzeni pozakomórkowej w warunkach fizjologicznych, a także w stanach patologicznych[1][2].
Można stwierdzić ich obecność we wszystkich płynach ustrojowych i macierzy międzykomórkowej. W swoim wnętrzu zawierają bogaty skład biomolekuł, a na powierzchni swoiste markery. Pęcherzyki zewnątrzkomórkowe nie mają zdolności replikacji, a ich podstawową funkcją wydaje się być komunikacja międzykomórkowa (bez bezpośredniego kontaktu), w celu przekazywania informacji (np. sygnalizacja, koordynacja działania). Ich liczba i skład są zależne od ich źródła i podłoża ich powstawania (zdrowie lub choroba).
Pod względem średnicy i innych cech wyróżnia się następujące pęcherzyki zewnątrzkomórkowe[3][4]:
- małe
- duże
- migrasomy – o średnicy 500–3000 nm
- ciałka apoptotyczne, pęcherzyki apoptotyczne – o średnicy ok. 1000-5000
- onkosomy – o średnicy 1000–10000 nm.
Ponieważ pęcherzyki zewnątrzkomórkowe znajdują się w wielu płynach ustrojowych, takich jak: surowica, mocz, mleko, pot, łzy czy nasienie, badanie ich składników (cargo) może być dogodną metodą diagnostyczną wielu chorób np. nowotworów złośliwych, cukrzycy czy chorób układu krążenia[1].
Historia edytuj
Po raz pierwszy stwierdzono występowanie pęcherzyków zewnątrzkomórkowych pod koniec lat 60. XX wieku[5][6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Charlotte Lawson i inni, Microvesicles and exosomes: new players in metabolic and cardiovascular disease, „Journal of Endocrinology”, 228 (2), 2016, R57–R71, DOI: 10.1530/JOE-15-0201, ISSN 0022-0795 [dostęp 2020-09-01].
- ↑ Edwin van der Pol i inni, Classification, Functions, and Clinical Relevance of Extracellular Vesicles, Mark P. Mattson (red.), „Pharmacological Reviews”, 64 (3), 2012, s. 676–705, DOI: 10.1124/pr.112.005983, ISSN 0031-6997 [dostęp 2020-09-01] (ang.).
- ↑ Stephen J. Gould, Graça Raposo, As we wait: coping with an imperfect nomenclature for extracellular vesicles, „Journal of Extracellular Vesicles”, 2 (1), 2013, s. 20389, DOI: 10.3402/jev.v2i0.20389, ISSN 2001-3078, PMID: 24009890, PMCID: PMC3760635 [dostęp 2020-09-01] (ang.).
- ↑ Arianna Di Daniele, Ylenia Antonucci, Silvia Campello, Migrasomes, new vescicles as Hansel and Gretel white pebbles?, „Biology Direct”, 17 (1), 2022, s. 8, DOI: 10.1186/s13062-022-00321-1, ISSN 1745-6150, PMID: 35484629, PMCID: PMC9047267 [dostęp 2022-06-18].
- ↑ P. Wolf, The nature and significance of platelet products in human plasma, „British Journal of Haematology”, 13 (3), 1967, s. 269–288, DOI: 10.1111/j.1365-2141.1967.tb08741.x, ISSN 0007-1048, PMID: 6025241 [dostęp 2020-09-02].
- ↑ H.C. Anderson, Vesicles associated with calcification in the matrix of epiphyseal cartilage, „The Journal of Cell Biology”, 41 (1), 1969, s. 59–72, DOI: 10.1083/jcb.41.1.59, ISSN 0021-9525, PMID: 5775794, PMCID: PMC2107736 [dostęp 2020-09-02].