Państwowy Instytut Hydrologiczno-Meteorologiczny (PRL)

Państwowy Instytut Hydrologiczno-Meteorologiczny (PIHM) – instytucja badawczo-naukowa powołana do przeprowadzania planowanych i systematycznych badań hydrologiczno-meteorologicznych.

Powołanie Instytutu

edytuj

Na podstawie dekretu z 1946 r. o utworzeniu Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego ustanowiono Instytut[1].

Instytut podlegał bezpośrednio Ministrowi Komunikacji.

Dyrektorami byli: prof. Julian Michał Lambor (1949–1953 i 1959–1963), prof. dr Wincenty Okołowicz (1953–1959), prof. dr hab. inż. Zdzisław Kaczmarek (1963–1966), doc. dr inż. Eryk Bobiński (1969–1972).

30 grudnia 1972 z połączenia Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego z Instytutem Gospodarki Wodnej - powstał Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Cele i zadania Instytutu

edytuj

Instytut spełniał swoje zadania przez:

  • zakładanie i utrzymywanie na całym obszarze Państwa, w szczególności na rzekach i jeziorach, wybrzeżu morskim i terenach górskich stacji obserwacyjnych i doświadczalnych,
  • organizowanie stałej służby pogody dla potrzeb komunikacji powietrznej i lądowej oraz innych zainteresowanych działów administracji państwowej,
  • organizowanie służby informacyjnej i ostrzegawczej dla potrzeb żeglugi i akcji powodziowej,
  • wykonywanie wszelkich pomiarów i studiów w zakresie hydrologii i meteorologii oraz niezbędnych obserwacji i badań specjalnych wiążących się z tymi służbami,
  • opiniowanie projektów technicznych i gospodarczych ze stanowiska hydrologicznego i meteorologicznego,
  • opracowanie wniosków dotyczących racjonalnego wykorzystania wód i elementów klimatycznych,
  • opracowanie oraz kompletowanie katalogów i opisów wód kraju, rejonów klimatycznych i katastru sił wodnych,
  • opracowanie i publikowanie wyników obserwacji, studiów, pomiarów, instrukcji i biuletynów informacyjnych oraz prac naukowych z dziedziny hydrologii i meteorologii,
  • współpraca z pokrewnymi instytucjami i organizacyjnymi w kraju i za granicą oraz katedrami hydrologii i meteorologii na wyższych uczelniach.

Organizacja instytutu

edytuj

Na podstawie obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z 1947 r. w sprawie ogłoszenia statutu organizacyjnego Komitetu Hydrologiczno-Meteorologicznego określono organizację Instytutu[2].

Na czele Instytutu stał dyrektor mianowany i zwalniany przez Ministra Komunikacji.

Kompetencje dyrektora Instytutu

edytuj

Dyrektor zarządzał całokształtem spraw Instytutu i był odpowiedzialny za ogólną jego działalność.

W szczególności do kompetencji dyrektora należało:

  • organizacja pracy służby informacyjno-ostrzegawczej w zakresie hydrologii i meteorologii dla wszystkich potrzeb Państwa;
  • przedkładanie Ministrowi Komunikacji w porozumieniu z właściwymi organami wniosków co do tworzenia, znoszenia i zmiany siedzib oddziałów Instytutu oraz stacji obserwacyjnych i doświadczalnych;
  • ustalanie metod i programu badań hydrologicznych i meteorologicznych w Państwie;
  • opiniowanie projektów technicznych i gospodarczych,
  • przedstawianie wniosków właściwym władzom centralnym i instytucjom gospodarczym w sprawie racjonalnego wykorzystania wód i elementów meteorologicznych;
  • zatwierdzanie opisów wód kraju (katalogów), rejonów klimatycznych i katastru sił wodnych oraz wszelkich innych opracowań, studiów, pomiarów, obserwacji i biuletynów, przeznaczonych do publikacji;
  • reprezentowanie służby hydrologicznej i meteorologicznej na zjazdach i konferencjach hydrologicznych i meteorologicznych w kraju i zagranicą;
  • nakładanie obowiązków obserwacji w myśl art. 6 dekretu o utworzeniu Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego;
  • regulowanie i uzgadnianie współpracy Instytutu z zainteresowanymi urzędami i instytucjami w zakresie hydrologii i meteorologii;
  • występowanie do innych instytucji i urzędów o dostarczanie przez nie materiałów hydrologicznych i meteorologicznych, potrzebnych do opracowania zagadnień poruczonych Instytutowi;
  • zatwierdzanie po uzgodnieniu z zainteresowanymi Ministerstwami instrukcji dla wszystkich urzędów i instytucji, wykonujących spostrzeżenia hydrologiczne i meteorologiczne w celu prowadzenia tych prac według jednolitego dla całego Państwa systemu;
  • przedstawianie Ministrowi Komunikacji wniosków o tworzenie stypendiów na wyższych uczelniach i instytucjach naukowych w kraju i zagranicą;
  • organizowanie wykładów z zakresu hydrologii i meteorologii w szkołach akademickich, w porozumieniu z Ministerstwem Oświaty;
  • zakładanie radiostacji do użytku służby hydrologicznej i meteorologicznej i występowanie z wnioskami w sprawie użytkowania innych stacji nadawczo-odbiorczych,
  • wydawanie zasadniczych zarządzeń w sprawach organizacji i trybu pracy Instytutu oraz decydowanie w sprawach ogólnych i dotyczących całej służby hydrologiczno-meteorologicznej.

Wydziały Instytutu

edytuj

Instytut dzielił się na Wydziały:

  • Ogólny;
  • Hydrografii i Hydrometrii;
  • Hydrologii Wód Płynących;
  • Limnologii i Wód Podziemnych;
  • Meteorologii Klimatologicznej;
  • Przewidywań i Informacji Synoptycznych;
  • Aerologii i Specjalnych Badań Meteorologicznych;
  • Morski z siedzibą w Gdyni;
  • Samodzielny Wydział Wojskowy służby hydrologiczno-meteorologicznej;
  • Samodzielny referat inwestycyjny

Na czele wydziałów stali naczelnicy wydziałów mianowani i zwalniani ze służby przez Ministra Komunikacji na wniosek dyrektora Instytutu.

Naczelnicy wydziałów sprawowali fachowe kierownictwo nad powierzonymi wydziałami, stosownie do zarządzeń i instrukcji dyrektora Instytutu i jego zastępców oraz są odpowiedzialni za całokształt prac wydziałów.

Środki finansowe Instytutu

edytuj

Środki finansowe na pokrycie wydatków Instytut czerpał:

  • z kwot przewidzianych na ten cel w osobnym dziale budżetu Ministerstwa Komunikacji,
  • z funduszów przydzielonych przez inne Ministerstwa,
  • z własnych dochodów uzyskanych za prace, wykonywane dla urzędów, instytucji i osób zainteresowanych, jak również za orzeczenia, opinie, informacje i sprzedaż, wydawnictw.

Przypisy

edytuj
  1. Dekret z dnia 5 lutego 1946 r. o utworzeniu Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego. Dz.U. z 1946 r. nr 6, poz. 55
  2. Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 12 czerwca 1947 r. w sprawie ogłoszenia statutu organizacyjnego Komitetu Hydrologiczno-Meteorologicznego. M.P. z 1947 r. nr 87, poz. 598