Paradoks globalizacji
Paradoks globalizacji – opisany przez Daniego Rodrika paradoks, zwany przez niego też trylematem globalizacji, sugerujący konflikt między demokracją, nieograniczoną globalizacją gospodarczą i autonomią bądź suwerennością państw. Rodrik argumentuje, że niemożliwa jest koegzystencja tych trzech celów polityki na poziomie państwa narodowego.
The Globalization Paradox
edytujW 2011 opublikowana została książka Rodrika pt. The Globalization Paradox: Democracy and the Future of the World Economy, poświęconej analizie przyczyn i genezy postulowanego przez autora paradoksu. Jego kwintesencją jest konflikt między demokratycznym systemem zarządzania państwem, daleko idącą integracją jego gospodarki z gospodarką światową (hiperglobalizacja w nomenklaturze Rodrika) oraz suwerennością, zwłaszcza w kontekście polityki gospodarczej i społecznej.
Według Rodrika, można połączyć co najwyżej po dwa z wyżej wymienionych celów politycznych, czego przed tureckim ekonomistą nie dostrzegł żaden inny uczestnik debaty dotyczącej globalizacji. Rodrik twierdzi, że hiperglobalizacja jest możliwa tylko albo w przypadku stworzenia jakiejś formy rządu światowego (globalny federalizm), albo po rezygnacji z demokracji na rzecz sterowania poszczególnymi państwami przez technokratyczne elity dostosowujące swoją politykę do wymogów rynku światowego (a nie do oczekiwań obywateli). Ponieważ uważa, że pierwsza opcja nie jest realistyczna, a druga nie do zaakceptowania ze względów moralnych, pozostaje rezygnacja z hiperglobalizacji na rzecz systemu wzorowanego na systemie Bretton Woods. Jak przekonuje Rodrik, system taki umożliwiłby suwerennym, demokratycznym państwom korzystanie z dobrodziejstw światowego rynku – w ramach ograniczeń zdefiniowanych w międzynarodowych zasadach jego działania.
Rozsądna globalizacja
edytujW ostatnim rozdziale swej książki, zatytułowanym A Sane Globalization (pol. rozsądna globalizacja), Rodrik naszkicował projekt międzynarodowego systemu gospodarczego pozwalającego na uniknięcie trylematu globalizacji. Do zaproponowanych przez niego reform należą m.in.:
- zmiana reguł WTO w celu umożliwienia krajom członkowskim bardziej swobodnego zarządzania swoimi gospodarkami narodowymi (np. przez dopuszczenie pewnych form protekcjonizmu w celu chronienia krajowych rynków bądź kierowania rozwojem przemysłu)
- wprowadzenie regulacji światowych rynków finansowych (np. podatek Tobina)
- umożliwienie wolnego (w porównaniu ze stanem obecnym – Rodrik nie wyklucza pewnych ograniczeń) przepływu siły roboczej między państwami
- zaakceptowanie krajów rozwijających się jako pełnoprawnych partnerów gospodarczych.
Bibliografia
edytuj- Dani Rodrik: The Globalization Paradox: Democracy and the Future of the World Economy. New York, London: W. W. Norton & Company, 2011. ISBN 978-0-393-07161-0.
- Dani Rodrik: Paradoks globalizacji: Demokracja i przyszłość światowej gospodarki. Jan Szkudliński (tłum.). Poznań: Zysk i S-ka, 2024. ISBN 978-83-8335-245-9.