Pense-Bête
Pense-Bête – rzeźba autorstwa Marcela Broodthaersa z 1964 roku.
| Autor |
Marcel Broodthaers |
|---|---|
| Rodzaj |
rzeźba |
| Data powstania |
1964 |
| Medium |
książki, gips, plastikowe kule, drewno |
| Wymiary |
98x84x43 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość |
Genewa |
| Lokalizacja |
Stedelijk Museum voor Actuele Kunst |
Jest to 50 egzemplarzy tomiku poezji Broodthaersa pod tym samym tytułem, które autor zalał gipsem, dodał do nich plastikowe kule oraz elementy drewniane i ogłosił jako rzeźbę[1]. Stedelijk Museum voor Actuele Kunst w Gandawie, obecny dyspozytariusz rzeźby, definiuje ją jako dzieło sztuki konceptualnej, a także jako jedną z najważniejszych prac Marcela Broodthaersa[2].
Kontekst edytuj
Na przełomie 1963 i 1964 roku[a] belgijski pisarz Marcel Broodthaers wydał czwarty tomik poezji pod tytułem Pense-Bête, w nakładzie 100 egzemplarzy. Tytuł dzieła można przetłumaczyć z j. francuskiego jako pamiętnik lub coś służącego do przypominania (np. kartka samoprzylepna). Literalnie odczytany daje wyrażenie: myśl, bestio!, co zapowiada przewrotną tematykę wierszy w środku. Tomik nie wzbudził zainteresowania odbiorców, a Broodthaers sprzedał mniej niż 50 egzemplarzy. Porażka w karierze poetyckiej skłoniła go do eksperymentowania ze sztuką wizualną. Kilka pozostałych egzemplarzy przekształcił w kolaż, zaklejając część tekstu kolorowymi kartkami. Pozostałych 50 sztuk zalał gipsem i oznajmił, że jest to rzeźba. Tym samym przekształcił dzieło literackie w obiekt wizualny. Te przekształcone dzieło w istocie wzbudziło zainteresowanie publiczności. W interpretacji historyka sztuki Benjamina H. D. Buchloha, Broodthaers zadawał swoim czynem pytanie: dlaczego odbiorca, który nie chciał być czytelnikiem, zechciał zostać widzem?[1][3].
Pense-Bête otworzyło nowy etap w karierze Marcela Broodthaersa, już nie tylko wyłącznie jako pisarza, ale też i artystę wizualnego. Od tego momentu artysta zaczął stawiać natarczywe pytania o rolę sztuki w coraz bardziej skomercjalizowanym świecie. Mimo korzystania ze zdobyczy sztuki współczesnej, Broodthaers wydaje się być wobec niej sceptyczny. Szczególnie powątpiewa, czy sztuka konceptualna może być w pełni niezależna od rynku komercyjnego. Włączył się w nurt krytyki instytucjonalnej, podważając zdolność muzeów sztuki do oceny dzieła niezależnej od wpływów rynku kapitalistycznego. Zdaniem twórcy, współczesne instytucje kultury w rzeczywistości produkują dzieła sztuki zgodnie z regułami wolnego rynku, korzystając z takich narzędzi jak reklama czy marketing. Dla wyrażenia swoich myśli, Broodthaers przyjął nietypową strategię, korzystając dokładnie z tych samych narzędzi, które poddaje krytyce. W kolejnych latach otworzył prywatne muzeum sztuki a także agencję marketingową. Wiele z prac wizualnych, które Broodthaers wystawiał w swoim muzeum prowokuje pytanie: czy to aby na pewno jest sztuka? - pomimo, że były one prezentowane w instytucji nazywającej samą siebie muzeum sztuki. Do tego typu prowokacji można zaliczyć także Pense-Bête[1].
Oryginalna rzeźba została zakupiona w ramach inicjatywy Collectie Vlaanderen, skupującej dzieła sztuki dla władz Flamandii i przekazana na długoterminowe wypożyczenie Stedelijk Museum voor Actuele Kunst. W 2019 roku została poddana renowacji[2][4]. Tomiki poezji Pense-Bête posiadają m.in. Museum of Modern Art i Museu d'Art Contemporani de Barcelona, które to eksponują w kontekście rzeźby powstałej z egzemplarzy tej książki[5][6].
Uwagi edytuj
- ↑ Według innych źródeł: w 1963 roku.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Benjamin H. D. Buchloh: 1972a: Marcel Broodthaers instaluje Musée d'Art Moderne, Département des Aigles, Section des Figures (Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Departament Orłów, Sekcja XIX wieku) w Düsseldorfie (Niemcy Zachodnie). W: Hal Foster, Rosalind Krauss, Yves-Alain Bois, Benjamin H. D. Buchloh, David Joselit: Sztuka po 1900 roku: modernizm, antymodernizm, postmodernizm. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2023, s. 625-629. ISBN 978-83-213-5094-3.
- ↑ a b Pense-Bête. Stedelijk Museum voor Actuele Kunst, 2006. [dostęp 2024-02-28]. (ang.).
- ↑ Pense-Bête, Marcel Broodthaers. Granary Books, 2024. [dostęp 2024-02-28]. (ang.).
- ↑ On the restoration of ‘Le Pense Bête’ by Marcel Broodthaers. Stedelijk Museum voor Actuele Kunst, 2019-09-12. [dostęp 2024-02-28]. (ang.).
- ↑ Marcel Broodthaers. Pense-Bête (Memory aid). 1964. Museum of Modern Art, 2024. [dostęp 2024-02-28]. (ang.).
- ↑ Pense-Bête, 1964 - Broodthaers, Marcel. Museu d'Art Contemporani de Barcelona, 2024. [dostęp 2024-02-28]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Benjamin H. D. Buchloh: 1972a: Marcel Broodthaers instaluje Musée d'Art Moderne, Département des Aigles, Section des Figures (Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Departament Orłów, Sekcja XIX wieku) w Düsseldorfie (Niemcy Zachodnie). W: Hal Foster, Rosalind Krauss, Yves-Alain Bois, Benjamin H. D. Buchloh, David Joselit: Sztuka po 1900 roku: modernizm, antymodernizm, postmodernizm. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2023, s. 625-629. ISBN 978-83-213-5094-3.