Polheim
Polheim (Dom na biegunie) – nazwa nadana przez Roalda Amundsena pierwszemu w historii obozowi na biegunie południowym. Został on założony 14 grudnia 1911 roku przez Amundsena i jego czterech towarzyszy w pierwszej zakończonej sukcesem wyprawie na biegun południowy[1].
 Fotografia przedstawiająca Polheim, wykonana w 1911 roku przez Olava Bjaalanda. | |
| Terytorium | |
|---|---|
| Położenie |
okolice bieguna południowego |
| Rodzaj |
obóz |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
 89°58′S 46°14′E/-89,966667 46,233333
| |
W 2005 roku namiot Amundsena został wpisany na listę historycznych miejsc i pomników w Antarktyce (ang. Historic Sites and Monuments in Antarctica) jako HSM 80: Amundsen's Tent.
Historia edytuj
14 grudnia około godziny 15:00 ekspedycja dowodzona przez Roalda Amundsena jako pierwsza w historii dotarła w okolice bieguna południowego. Towarzyszami Amundsena byli wówczas: Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Oscar Wisting i Sverre Hassel. Po przybyciu na miejsce polarnicy zatknęli w lodzie norweską flagę i nazwali Płaskowyż Polarny mianem „Płaskowyżu Króla Haakona VII”[1]. Następnie rozpoczęli prowadzenie precyzyjnych pomiarów w celu ustalenia dokładnej lokalizacji bieguna południowego. Chcieli bowiem uniknąć sytuacji, która miała miejsce kilka lat wcześniej, gdy Amerykanie Frederick Albert Cook i Robert Edwin Peary niemalże równocześnie ogłosili się pierwszymi zdobywcami bieguna północnego i toczyli wielomiesięczne spory o uznanie ich osiągnięć przez opinię publiczną[2].
Przy pomocy sekstantu badaczom udało się ustalić przybliżoną pozycję bieguna południowego. W miejscu tym rozbili oni niewielki namiot na planie okręgu, mający być dla zmierzającego w kierunku bieguna Roberta Scotta dodatkowym sygnałem, że ekspedycja norweska pojawiła się tam przed nim. Namiot otrzymał nazwę Polheim[1]. W jego wnętrzu Amundsen pozostawił sprzęt oraz listy do Scotta i króla Haakona VII. W pierwszym z nich prosił brytyjskiego badacza o przekazanie drugiego norweskiemu monarsze[1]. 17 grudnia zespół opuścił obóz[1].
17 stycznia, miesiąc po opuszczeniu okolic bieguna przez Amundsena, na miejsce przybyła brytyjska ekspedycja Scotta[3]. Ten zabrał ze sobą znalezione w namiocie listy, lecz zmarł w drodze powrotnej wraz ze swoimi towarzyszami[3].
W 2005 roku namiot Amundsena został wpisany na listę historycznych miejsc i pomników w Antarktyce (ang. Historic Sites and Monuments in Antarctica) jako HSM 80: Amundsen's Tent[4].
Obecna lokalizacja edytuj
Namiot Polheim nie został dostrzeżony przez żadną inną ekspedycję, która osiągnęła biegun południowy po wyprawie Scotta[5]. Według współczesnych szacunków obliczenia Amundsena były niedokładne i Polheim zlokalizowano na równoleżniku 89°59’, czyli w odległości ok. 2 kilometrów od bieguna[6]. Od 1912 roku pozycja ta uległa dalszej zmianie z uwagi na ruchy dużych mas lodu w okolicy bieguna. Ponadto namiot został przysypany grubą warstwą świeżego śniegu[5]. Według badań z 2011 roku namiot znajduje się obecnie w miejscu o współrzędnych 89°58’S 46°14’E, ok. 17 metrów pod powierzchnią śniegu, w odległości od 1,8 do 2,5 kilometra od bieguna południowego[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Roald Amundsen: The South Pole (Illustrated), Tom 1. BookRix, 2014. ISBN 978-3-7309-9311-8.
- ↑ Bruce Henderson: Who Discovered the North Pole?. Smithsonian.com, kwiecień 2009. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
- ↑ a b Isobel E. Williams: Captain Scott's Invaluable Assistant: Edgar Evans. The History Press, 2011. ISBN 978-0-7524-7760-2.
- ↑ HSM 80: Amundsen's Tent. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
- ↑ a b c Olav Orheim: The present location of the tent that Roald Amundsen left behind at the South Pole in December 1911. Cambridge University Press, 21 stycznia 2011. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
- ↑ Roland Huntford: Race for the South Pole: The Expedition Diaries of Scott and Amundsen. Bloomsbury Publishing, 2010, s. 16. ISBN 978-1-4411-1077-0.