Powstanie Miao (1795–1806)

Powstanie Miao 1795–1806 – antychińska rebelia w prowincjach Hunan i Guizhou, wywołana napięciami między autochtoniczną ludnością a chińskimi imigrantami. Krwawo stłumiona, znalazła swoją kontynuację w powstaniu z lat 1854–1876.

Powstanie Miao 1795–1806
ilustracja
Czas

17951806

Miejsce

Chiny

Terytorium

prowincje Hunan i Guizhou

Przyczyna

napięcia etniczne, imigracja chińska, słabość władz lokalnych

Wynik

klęska powstańców, osłabienie dynastii Qing

Strony konfliktu
milicje powstańcze Cesarstwo chińskie
Dowódcy
Shi Sanbao
Shi Liudeng
Helin †
Fukang'an †
Fu Nai
Siły
ponad 20 tys. ludzi
brak współrzędnych

Termin „Miao” nie odnosi się wyłącznie do przodków dzisiejszej mniejszości narodowej Miao, lecz było ogólnym terminem używanym przez Chińczyków na określenie górskich ludów zamieszkujących przede wszystkim Guizhou[1]. Stanowili oni 40-60% ludności tej prowincji[2].

Tło i przyczyny

edytuj

W stosunku do ludów niechińskich, cesarstwo chińskie stosowało politykę kontroli, raczej niż siłowej asymilacji. Na południowym zachodzie, od XV wieku, w prowincjach Yunnan, Guizhou, Guangxi i Syczuan, powszechny był system pośrednich rządów tusi, lokalnych przywódców (klanów, wiosek, plemion itp.), którzy odpowiedzialni byli za płacenie podatków i utrzymanie spokoju na podległych sobie terytoriach[1].

Nasilająca się imigracja chińska prowadziła jednak do wypierania wcześniejszych mieszkańców z najlepszych terenów; mimo stosunkowo słabego zaludnienia, trudny teren (wysokie i strome góry) zapewniał niewiele ziem nadających się do uprawy[3]. Za imigrantami chińskimi „podążała” struktura państwowa, wojskowa i cywilna, dążąca do ustanowienia regularnej administracji, w miejsce wpół-niezależnych tusi. Ta praktyka zastępowania lokalnych przywódców urzędnikami cesarskimi, nieodmiennie prowadziła do konfliktów[1][4].

Konflikty na tym terenie nie były nowością: od czasów chińskiego podboju za czasów dynastii Ming, rewolty wybuchały co kilkadziesiąt lat, gdy napięcia między imigrantami a tubylcami osiągnęły stan krytyczny. Każde krwawo stłumione powstanie pozostawiało po sobie pamięć krzywd, a konflikty były raczej tłumione niż rozwiązywane. Podstawowe problemy: niska jakość rządów, wyzysk, nadmierne opodatkowanie i pogardliwy stosunek do nie-Chińczyków ze strony urzędników nie ulegały zmianie. Masowa imigracja powodowała problemy, a urzędnicy żerowali raczej na lokalnej populacji, niż nią zarządzali[4]. Wielkie powstania miały miejsce za czasów dynastii Ming, a za panowania qingowskiego w latach 1735–36, 1796-1806 i ostatnie, najpoważniejsze, 1854-1873.

Przebieg i skutki

edytuj

Po brutalnym stłumieniu powstania z 1736, druga połowa XVIII w. była raczej spokojna, co oznaczało tyle, że zbrojne incydenty, choć częste, były lokalne i nie stanowiły większego zagrożenia dla władzy. Niepokój natomiast mogła budzić nasilająca się aktywność heterodoksyjnych ruchów religijnych, zarówno wśród Hanów, jak i Miao. W 1795 napięcia znów wzrosły do takiego stopnia, że Miao, pod przywództwem Shi Liudenga i Shi Sanbao, powstali ponownie[2].

Walki toczyły się głównie w prowincji Hunan, i na mniejszą skalę, w Guizhou. Dynastia Qing zareagowała, wysyłając oddziały chorągwiane i mobilizując lokalne oddziały samoobrony i milicje. Konfiskowano majątki przywódców powstania, co jednak prowadziło do dalszej antagonizacji ludności, zwłaszcza, że nowi właściciele ziemscy (Chińczycy) bezlitośnie wyzyskiwali swoich dzierżawców (Miao). Na opanowanych terenach rozbudowywano sieć fortów i kolonii wojskowych, a tereny chińskie i Miao rozgraniczono murami z wieżami obserwacyjnymi. Mimo to stłumienie rebelii zajęło 11 lat[2]. Do tłumienia rebelii przerzucono też oddziały Zielonego Sztandaru z Hubei – osłabienie kontroli na tym terenie ułatwiło wybuch powstania Białego Lotosu[5].

Mimo wdrożenia polityki siłowej asymilacji, rugowania lokalnych kultów i wprowadzania konfucjańskiego szkolnictwa na modłę chińską, napięcie pozostało i narastało, aż do wybuchu wielkiego powstania w 1854. Trzeba wszakże zaznaczyć, że wzięło w nim udział stosunkowo niewielu hunańskich Miao, „spacyfikowanych” w latach 1795–1806[6].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Norma Diamond: Defining the Miao: Ming, Qing, and Contemporary Views. W: Stevan Harrell: Cultural Encounters on China's Ethnic Frontiers. Seattle: University of Washington Press, 1995. ISBN 0-295-97528-8.
  2. a b c The Miao Revolt (1795–1806). W: Bruce A. Elleman: Modern Chinese Warfare, 1795-1989. London i New York: Routledge, 2001, s. 7-8. ISBN 978-0415214742.
  3. Robert D. Jenks: Insurgency and Social Disorder in Guizhou: The „Miao” Rebellion, 1854-1873. University of Hawaii Press: University of Hawaii Press, 1994, s. 25. ISBN 0-8248-1589-0.
  4. a b John K. Fairbank, Dennis Twitchett: The Cambridge History of China. Late Ch'ing 1800–1911, Part 1. T. 10. 1978, s. 132-133. ISBN 978-0-521-21447-6.
  5. Philip A. Kuhn: Rebellion and Its Enemies in Late Imperial China. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1980, s. 53, seria: Harvard East Asian Series. ISBN 0-674-74954-5.
  6. Robert D. Jenks: Insurgency and Social Disorder in Guizhou: The „Miao” Rebellion, 1854-1873. University of Hawaii Press: University of Hawaii Press, 1994, s. 67. ISBN 0-8248-1589-0.

Zobacz też

edytuj