Prusy (kraj związkowy)
Wolne Państwo Prusy (niem. Freistaat Preußen) – niemiecki kraj związkowy powstały po upadku Królestwa Prus i Cesarstwa Niemieckiego.
| |||||
| 1918–1947 | |||||
| |||||
| Dewiza: (niem.) Gott mit uns (od 1933) (Bóg z nami) | |||||
| |||||
| Konstytucja | Konstytucja Prus | ||||
| Język urzędowy | język niemiecki | ||||
| Stolica | Berlin | ||||
| Ustrój polityczny | kraj związkowy | ||||
| Typ państwa | republika | ||||
| Ostatnia głowa państwa | premier Prus Hermann Göring | ||||
| Powierzchnia • całkowita |
b/d. na świecie 292 695,36 km² | ||||
| Liczba ludności (1925) • całkowita • gęstość zaludnienia • narody i grupy etniczne |
b/d. na świecie 38 175 986 130,4 osób/km² Niemcy, Polacy | ||||
| Data powstania | 9 listopada 1918 | ||||
| Data likwidacji | 25 lutego 1947 | ||||
HistoriaEdytuj
Na mocy tzw. konstytucji weimarskiej z 1919 roku Prusy utrzymały dominującą pozycję w tzw. Republice Weimarskiej, ich udział w powierzchni wynosił 62%, powodowało to, że ustrój federalny pozostawał faktycznie fikcją[1]. Zdawano sobie z tego sprawę, Zgromadzenie Narodowe rozważało projekt rozwiązania Prus i ustanowienia kilku innych krajów związkowych (autorstwa prof. Hugo Preussa)[2].
W 1920 roku uchwalono pruską konstytucję, na mocy której zachowały własny rząd i szeroki zakres samodzielności wewnętrznej. W lipcu 1932 rząd kanclerza Rzeszy Franza von Papena naruszając konstytucję wprowadził zarząd komisaryczny Prus, odsuwając od władzy rząd krajowy koalicji weimarskiej Otto Brauna zdominowany przez SPD[3]. Był to jeden z przełomowych momentów rozstrzygających o dojściu NSDAP do władzy w Niemczech pół roku później i upadku Republiki Weimarskiej.
Po dojściu do władzy Adolfa Hitlera, w następstwie unifikacji (Gleichschaltung) państwa niemieckiego, Prusy w latach 1933–1935 roku utraciły odrębność i stały się częścią III Rzeszy.
Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec uznała, że militaryzm i ekspansjonizm niemiecki jest historycznie związany z Prusami i formalnie zlikwidowała państwo pruskie uchwałą nr 46 z 25 lutego 1947 roku[4].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Jerzy Krasuski: Historia Rzeszy Niemieckiej 1871-1945, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1985, str. 239.
- ↑ Jerzy Krasuski: Historia Rzeszy Niemieckiej 1871-1945, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1985, str. 240.
- ↑ Po wyborach do pruskiego Landtagu 24 kwietnia 1932 roku koalicja weimarska utraciła większość w Landtagu. Rząd Otto Brauna pozostawał jednak przy władzy wobec niemożności wyłonienia innej większości parlamentarnej. Opozycję w Landtagu Prus stanowiły Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników i Komunistyczna Partia Niemiec. NSDAP posiadało 162 a KPD 57 (łącznie 219) miejsc w Landtagu na ogólne 423 mandaty, pozostałe partie miały 204 mandaty. 20 lipca 1932 kanclerz Franz von Papen wydał dekret zwalniający gabinet pruski z urzędu z uzasadnieniem, że rząd nie jest w stanie zapewnić porządku i bezpieczeństwa w kraju. Pretekstem były starcia komunistów z SA w Altonie podczas których zginęło 18 osób. Komisarzem Rzeszy w Prusach został sam Franz von Papen, jego zastępcą, faktycznie sprawującym funkcję Komisarza w Prusach – Franz Bracht.
- ↑ Amtsblatt des Kontrollrats in Deutschland z 1947 r. Nr 14, s. 262