Regina Fudem

Żydowska działaczka ruchu oporu w getcie warszawskim, uczestniczka powstania w getcie
(Przekierowano z Regina Fuden)

Regina Fudem (jid. רעגינע פֿודעם), ps. Lilit (ur. 1922 w Warszawie, zm. w maju 1943 tamże) – żydowska działaczka ruchu oporu w getcie warszawskim, uczestniczka powstania w getcie.

Regina Fudem
Lilit
Ilustracja
Regina Fudem
Data i miejsce urodzenia

1922
Warszawa

Data i miejsce śmierci

maj 1943
Warszawa

Przebieg służby
Siły zbrojne

Żydowska Organizacja Bojowa

Główne wojny i bitwy

powstanie w getcie warszawskim

Odznaczenia
Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

Życiorys

edytuj

Urodziła się w 1922 roku w biednej rodzinie żydowskiej w Warszawie. Jej ojciec był z zawodu krawcem. Ukończyła cztery klasy gimnazjum, po czym zaczęła pracować[1]. Od 1937 roku była członkinią syjonistycznej organizacji młodzieżowej Ha-Szomer Ha-Cair[2].

W 1940 została przesiedlona do getta warszawskiego. Brała tam udział w działaniach kulturalnych: grała w hebrajskim kółku dramatycznym, oraz aktywnie uczestniczyła w działalności podziemnej. Była członkinią i żołnierzem Żydowskiej Organizacji Bojowej, gdzie używała pseudonimu Lilit. Utrzymywała kontakt pomiędzy gettem a polskim podziemiem[3]. Izrael Gutman uważał ją za jedną z najstarszych i najbardziej doświadczonych kurierek ŻOB[4]

Podczas powstania w getcie była łączniczką grup bojowych działających na terenie szopów Toebbensa i Schultza[1]. Ranna w czasie walk, kontynuowała służbę. Jedną z jej specjalizacji były tunele kanałowe, których rozpoznanie robiła przed powstaniem. 29 kwietnia 1943 wyprowadziła kanałami do ul. Ogrodowej, tj. na stronę „aryjską“ około 40 bojowników[5]. Tam miał po nich przyjechać umówiony transport i przewieźć ich w bezpieczne miejsce do lasu koło Łomianek. Regina Fudem, wraz ze Szlomo Baczyńskim, wróciła na teren getta po dwie pozostałe grupy[6]. Okoliczności ich śmierci nie są znane[1].

Za datę jej śmierci przyjmuje się maj 1943 (inne źródła podają datę symboliczną 30 kwietnia 1943[7]).

Jej nazwisko często jest mylnie zapisywane jako Fuden, ze względu na błąd pisarski, który później był wielokrotnie powielany[8].

Odznaczenia

edytuj

Pośmiertnie odznaczona:

Przypisy

edytuj
  1. a b c Anka Grupińska: Odczytane listy. Opowieści o powstańcach żydowskich. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003, s. 66. ISBN 83-08-03314-8.
  2. Anka Grupińska, Po kole : rozmowy z żydowskimi żołnierzami, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa "Alfa", 1991, s. 127, 231, ISBN 83-7001-475-5, OCLC 25815766 [dostęp 2020-04-19].
  3. Regina Lilit Fuden, [w:] Centrum Badań nad Zagładą Żydów, warszawa.getto.pl [dostęp 2020-04-19].
  4. Izrael Gutman, Walka bez cienia nadziei : powstanie w getcie warszawskim, wyd. 1, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1998, s. 313, ISBN 83-86678-86-0, OCLC 40445764 [dostęp 2020-04-19].
  5. Witold Bereś, Krzysztof Burnetko, O Kaziku, który wrócił do piekła [online], www.polityka.pl, 22 grudnia 2018 [dostęp 2020-04-19] (pol.).
  6. Marcin Kołodziejczyk, Szymon Ratajzer „Kazik” – bohater z warszawskiego getta [online], www.polityka.pl, 17 kwietnia 2019 [dostęp 2020-04-19] (pol.).
  7. Elżbieta Zawacka (red.): Słownik biograficzny kobiet odznaczonych orderem wojennym Virtuti Militari. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek”, 2004, s. 188. ISBN 83-88693-03-4.
  8. Anka Grupińska, Odczytanie listy, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Czarne, 2014, ISBN 978-83-7536-734-8 [dostęp 2020-04-20].
  9. M.P. z 1948 r. nr 43, poz. 192

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj