Roman Gajda (ur. 10 marca 1908 w Pabianicach[1], zm. 31 sierpnia 1984[2]) – polski dziennikarz i pisarz samouk.

Roman Gajda
Data i miejsce urodzenia

10 marca 1908
Pabianice

Data śmierci

31 sierpnia 1984

Narodowość

polska

Język

polski

Ważne dzieła

Ludzie ery atomowej

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie robotniczej, jego ojciec był tkaczem, matka prządką. Trudne warunki materialne sprawiły, że edukację ukończył na szkole podstawowej. Debiutował w wieku 18 lat wierszami i prozą w „Gazecie Pabjanickiej”. Na krótko przed wybuchem wojny napisał autobiograficzną powieść Miasto mojej młodości, której akcja dzieje się w Pabianicach. Powieść miała się ukazać nakładem Wydawnictwa „Rój", ale przeszkodził temu wybuch wojny[1].

W czasie okupacji ukrywał się przed policją niemiecką za wydrukowanie artykułu ośmieszającego Hitlera. Jeszcze pod koniec wojny znalazł zatrudnienie w redakcji „Głosu Ludu", a następnie w Polskiej Agencji Wydawniczej[1].

W 1948 r. ukończył powieść fantastycznonaukową Ludzie ery atomowej. Postawiony przed koniecznością jej przeredagowania zgodnie z nakazami socrealizmu zrezygnował z jej wydania. Powieść ukazała się dopiero na fali odwilży w 1957 r.[3] Antoni Smuszkiewicz ocenia, że gdyby powieść ukazała się w roku ukończenia przez autora (rok po Schronie na Placu Zamkowym Ziemięckiego, a 3 lata przed Astronautami Lema), miałaby szansę zainaugurować nowy etap w rozwoju polskiej fantastyki naukowej[4]. Niestety wydanie 9 lat po ukończeniu sprawiło, że w porównaniu z utworami Lema była anachroniczna[5] i nie wywarła wpływu na polską powojenną s-f[1].

W 1970, mimo braku formalnego wykształcenia filologicznego, opublikował Wybór idiomów angielskich (Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”), kilkakrotnie potem wznawiany[6].

Był także autorem słuchowiska radiowego Tahiti. W rękopisie pozostały jego dzienniki z lat 1945–1960[6][7].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Niewiadowski i Smuszkiewicz 1990 ↓, s. 68.
  2. Roman Gajda. timenote.info. [dostęp 2023-04-01]. (pol.).
  3. Andrzej Niewiadowski: Literatura fantastycznonaukowa. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN, 1992, s. 51. ISBN 83-01-10122-9.
  4. Smuszkiewicz 1982 ↓, s. 219-220.
  5. Smuszkiewicz 1982 ↓, s. 222-223.
  6. a b Mirosława Podhajecka. A Comparative Analysis of Piotr Borkowski’s (1963) and Roman Gajda’s (1970) English-Polish Phraseological Dictionaries: Practice vs. Theory. „Lexikos”. 32, s. 332, 2022-11. Opole: Uniwersytet Opolski. ISSN 1684-4904. [dostęp 2023-10-03]. (ang.). 
  7. Sławomir Saładaj: Fantasta. um.pabianice.pl. [dostęp 2023-10-03].

Bibliografia

edytuj