Ryan YQM-98
Ryan YQM-98 (Compass Cope R) – amerykański, strategiczny bezzałogowy aparat latający (UAV - unmanned aerial vehicle) opracowany na początku lat 70. XX wieku przez firmę Ryan Aeronautical Company w ramach programu Compass Cope zainicjowanego przez United States Air Force w 1971 roku. Celem projektu było opracowanie bezpilotowego aparatu rozpoznawczego zdolnego do bardzo długich lotów.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
kompozytowa |
| Załoga |
0 |
| Historia | |
| Data oblotu |
sierpień 1974 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 x silnik turbowentylatorowy Garrett YF104-GA-100 |
| Ciąg |
18,1 kN |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
24,75 m |
| Długość |
11,4 m |
| Wysokość |
2,4 m |
| Masa | |
| Startowa |
6 490 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
800 km/h |
| Zasięg |
22 500 km |
| Długotrwałość lotu |
28 h |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| USA | |
Historia edytuj
Firma Ryan Aeronautical Company była autorem bardzo udanego bezzałogowego celu latającego Ryan Firebee, którego konstrukcja była na tyle elastyczna, że umożliwiła firmie dokonanie wielu modernizacji, tworząc różnorakie wersje rozpoznawcze a nawet modele przenoszące uzbrojenie. Doświadczenia z użyciem wersji Ryan Model 147 podczas wojny w Wietnamie skierowały zainteresowanie inżynierów wytwórni w kierunku wyspecjalizowanych, strategicznych maszyn zwiadowczych, których osiągi pozwalałyby na długotrwałe i dalekodystansowe loty. Pierwszą próbą stworzenia takiego aparatu był Ryan AQM-91 Firefly, który pomimo osiągnięcia zakładanych parametrów lotu, nie został skierowany do produkcji seryjnej. Winna temu była polityka, głównym celem zainteresowania amerykańskich strategów były w owym okresie komunistyczne Chiny i ich doświadczenia z bombą atomową. Jednak zainicjowana przez prezydenta Richarda Nixona polityka normalizacji stosunków z Chinami, nie sprzyjała prowadzeniu zwiadowczych misji nad chińskim terytorium z użyciem bezpilotowych aparatów. Zdecydowanie bardziej "poprawne politycznie" i bezpieczniejsze dla wzajemnych relacji były loty satelitów szpiegowskich. Pomimo tego siły powietrzne nadal były zainteresowane pozyskaniem strategicznego aparatu szpiegowskiego, którego koszty eksploatacji były zdecydowanie niższe niż sztucznych satelitów. W 1971 roku US Air Force ogłosiło rozpoczęcie pod kryptonimem Compass Cope programu mającego na celu pozyskanie tego typu maszyny. Do konkursu stanęły dwie firmy, Boeing ze swoim YQM-94 oraz Ryan ze zmodernizowanym AQM-91 Firefly, oznaczonym jako YQM-98. Pierwszy lot aparatu odbył się w sierpniu 1974 roku. Niestety dla Ryana, pomimo tego, że jego konstrukcja spełniła pokładane w niej nadzieje, w 1976 roku zwycięzcą rywalizacji została maszyna tańsza w eksploatacji, którą była konstrukcja Boeinga. Boeing również nie nacieszył się swoim sukcesem, cały program Compass Cope został anulowany w 1977 a całość zadań związanych z rozpoznaniem strategicznym przejęły satelity zwiadowcze oraz samoloty załogowe Lockheed U-2.
Konstrukcja edytuj
YQM-98 był kompozytowym, wolnonośnym dolnopłatem z trójpodporowym podwoziem chowanym w locie z przednim podparciem. Skrzydła o bardzo dużym wydłużeniu i niewielkim skosie. Na grzbiecie kadłuba, podobnie jak to miało miejsce w modelu AQM-91, umieszczono silnik turbowentylatorowy. Dzięki takiemu rozwiązaniu zmniejszono widoczność śladu cieplnego jaki zostawiały rozgrzane spaliny silnikowe aparatu. Zmodyfikowane usterzenie klasyczne z dwoma statecznikami pionowymi umieszczonymi w połowie stateczników poziomych. Aparat samodzielnie startował i lądował a następnie wykonywał lot po wcześniej zaplanowanej i zaprogramowanej trasie.
Bibliografia edytuj
- E.F. Rybak J. Gruszczyński. Strategiczne bezpilotowe aparaty latające. „Nowa Technika Wojskowa”. 4, s. 41-48, 2002. ISSN 1230-1655.