Samorząd terytorialny w Portugalii

Samorząd terytorialny w Portugalii – system samorządowy Republiki Portugalskiej posiada trójszczeblową strukturę, która dzieli się na parafie (freguesias), gminy (municipal) oraz regiony administracyjne (Região Administrativa).

Historia

Tradycje samorządu terytorialnego Portugalii są stosunkowo krótkie. Od początków monarchii portugalskiej aż do lat siedemdziesiątych XX w. Portugalia była państwem silnie scentralizowanym. Decentralizację władzy rozpoczęło dopiero zwycięstwo rewolucji goździków z 1974 roku i przyjęcie Konstytucji Republiki Portugalskiej z dnia 2 kwietnia 1976 roku, która zmierzając do demokratyzacji państwa, ustanowiła również nowe zasady ustroju terytorialnego, który panuje po dziś dzień.

Struktura władz lokalnych

Nazwa regionu	Parafia	Gmina	Region administracyjny
Organy przedstawicielskie	Zgromadzenie Parafii i Komitet Parafii	Zgromadzenie Gminne i Izba Gmin	Zgromadzenie Regionalne i Komitet Regionalny
Sposób wyboru	Wybory bezpośrednie	Wybory bezpośrednie	Wybory bezpośrednie
Kadencja	4 lata	4 lata	4 lata
Funkcja	Uchwałodawcza	Organ stanowiący	Kolegialnego organu wykonawczego regionu
Zadania	Prowadzenie usług stanu cywilnego i ochrona posiadanego dziedzictwa	Wszystkie działania, które mają na celu interes gminy np. szkolnictwo, oczyszczanie ścieków	Kierowanie służbami publicznymi oraz koordynacja i pomoc gminom w ich działalności

Struktura władz regionów autonomicznych

Zgodnie z Konstytucją organami regionów autonomicznych są regionalne zgromadzenie ustawodawcze i rząd regionalny, który ponosi polityczną odpowiedzialność przed zgromadzeniem. Status osób wchodzących w skład organów władzy regionów autonomicznych określają statuy polityczno-administracyjne każdego z regionów. Regionami autonomicznymi w Portugalii są Azory i Madera.

Regionalne zgromadzenie ustawodawcze

• Wybierane jest w wyborach powszechnych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
• Zasady funkcjonowania regionalnego zgromadzenia ustawodawczego określa przyjmowane przez to zgromadzenie regulamin.

Rząd regionalny

• Powoływany jest przez przedstawiciela republiki, który najpierw, z uwzględnieniem wyników wyborów powołuje przewodniczącego, a następnie na jego wniosek pozostałych członków rządu regionalnego.
• Zasady funkcjonowania rządu regionalnego określa sam rząd.

Wybory

• Skład organów wybieralnych, w tym wybieralnych organów władz lokalnych i władz regionów autonomicznych, jest wyłaniany w drodze odbywających się okresowo, bezpośrednich wyborów, przeprowadzanych w głosowaniu tajnym.
• Kandydatów w wyborach mogą zgłaszać partie polityczne występujące oddzielnie lub tworzące koalicje oraz grupy obywateli posiadających prawo wybierania.
• Udział w wyborach mogą brać osoby objęte spisami wyborców, które prowadzone są z urzędu, obowiązkowo, w sposób stały i jednolity dla wszystkich wyborów bezpośrednich i powszechnych.
• Kampania wyborcza prowadzona jest z uwzględnieniem czterech zasad:
  • wolności propagandy,
  • równości szans i równości traktowania poszczególnych kandydatów,
  • bezstronność podmiotów publicznych wobec kandydatów,
  • jawności i kontroli wydatków wyborczych.
• Przeliczanie głosów na mandaty odbywa się zgodnie z zasadą proporcjonalności.
• Wyniki wyborów do organów regionów autonomicznych i organów władzy lokalnej publikuje się w dzienniku urzędowym „Diario da Republica”.
• Ocena prawidłowości i ważności aktów wydanych w procedurze wyborczej należy do sądów.

Bibliografia

• Małgorzata Czuryk, Mirosław Karpiuk, Jarosław Kostrubiec: Samorząd terytorialny w państwach Unii Europejskiej. Warszawa. Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, 2015. ISBN 978-83-7523-383-4.
• Bogdan Dolnicki: Samorząd terytorialny w Polsce i Portugalii. Analiza prawnoporównawcza. Warszawa. Wydawnictwo Wolters Kluwer SA. 2015. ISBN 978-83-2649-502-1.