'''Lingwistyka kognitywna''' - paradygmat [[językoznawstwo|językoznawstwa]] zakładający, że język jest ściśle powiązany z umysłowymi procesami dotyczącymi postrzegania świata. Lingwistyka kognitywna zajmuje się przyswajaniem, gromadzeniem i wykorzystywaniem informacji; opiera się na wcześniej rozwijanej [[psychologia poznawcza|psychologii kognitywnej]].
Językoznawstwo kognitywne radykalnie przeciwstawia się [[Gramatyka transformacyjno-generatywna |gramatyce transformacyjno-generatywnej]], zapoczątkowanej przez [[Noam Chomsky|Noama Chomsky’ego]] na przełomie lat [[lata 50. XX wieku|50.]] i [[lata 60. XX wieku|60.]] XX wieku. [[Gramatyka]] ta, jako zbiór reguł wyrażonych w sformalizowanym języku matematycznym, zdominowała ówczesne językoznawstwo i wywarła szeroki wpływ m.in. na [[psychologia|psychologię]], [[socjologia|socjologię]] oraz na [[teoria literatury|teorię literatury]]. Istotą językoznawstwa transformacyjno-generatywnego jest tzw. teoria standardowa, poddawana przez Chomsky’ego nieskończonym rewizjom, modyfikacjom i rozszerzeniom, doprowadzając ją na szczyty abstrakcji. Do uczniów Chomsky’ego należał początkowo [[George Lakoff]], który jednak po pewnym czasie stał się jednym z najzagorzalszych przeciwników jego gramatyki, uważając, że jest ona może interesującym, ale jednak marginalnym przedsięwzięciem, nie zasługującym na poważne traktowanie. Ostatecznie Lakoff walnie przyczynił się do powstania językoznawstwa kognitywnego, którego teoretyczne podstawy sformułował [[Ronald Langacker]] w książce ''Podstawy gramatyki kognitywnej'' ([[1987]] r.). Wcześniej, bo w [[1980]] r. językoznawca Lakoff i filozof [[Mark Johnson]] wydali wspólną książkę ''Metafory w naszym życiu'', formułując w niej kognitywną teorię [[metafora|metafory]].
Głównym zadaniem lingwistyki kognitywnej jest objaśnienie zdolności językowych, ale również możliwości społecznych języka.
