Wawel: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
xnbc jshcdbv |
Anulowanie wersji użytkownika 83.24.122.66 do wersji użytkownika 83.28.21.125. Zgłoś nieprawidłowy rewert. (15736) |
||
Linia 72:
W [[1869]] roku przypadkowo otwarto trumnę króla Kazimierza Wielkiego, co stało się pretekstem do urządzenia powtórnego pogrzebu. Równocześnie podjęto inicjatywę odnowy innych [[Groby Królewskie na Wawelu|królewskich grobów]] – oczyszczono sarkofagi (ufundowane też nowe – m.in. cesarz Franciszek Józef ufundował sarkofag króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, który miał żoną Habsburżankę), a podziemnie krypty połączono korytarzami.
== XX wiek ==
[[Plik:Mur Wawel.jpg|thumb|Mur z cegiełkami, upamiętniającymi ofiarodawców]]
W [[1905]] roku cesarz [[Franciszek Józef I|Franciszek Józef]] wyraził zgodę na opuszczenie przez wojska austriackie Wawelu. Rozpoczęto prace konserwatorskie, którymi kierował [[Zygmunt Hendel]], a następnie [[Adolf Szyszko-Bohusz]], który odnalazł [[Rotunda Najświętszej Marii Panny|Rotundę Najświętszej Marii Panny]] i inne relikty wczesnych budowli. Renowacja wzgórza finansowana była m.in ze składek społecznych. Ofiarodawców upamiętniano wmurowując cegiełki z ich nazwiskami w mur przy północnym wjeździe na zamek, przy którym wzniesiono także Bramę Herbową i ustawiono [[pomnik konny|konny pomnik]] Tadeusza Kościuszki.
W latach [[1904]]-[[1907]] [[Stanisław Wyspiański]] i architekt [[Władysław Ekielski]] opracowali plan zabudowy wzgórza, noszący nazwę ''[[Akropolis Wawelskie|Akropolis]]''. Ta nigdy niezrealizowana idea zakładała umieszczenie na Wawelu m.in. polskiego sejmu i senatu, Muzeum Narodowego, Akademii Umiejętności i Kurii Biskupiej. Całość miała wzorować się na starożytnej architekturze – autorzy założyli wybudowanie np. [[teatr grecki|teatru greckiego]] czy posągu [[Nike (mitologia)|Nike]].
[[Plik:Grobowiec krolowej Jadwigi.jpg|thumb|left|Fragment grobowca [[Królowa Jadwiga|królowej Jadwigi]]]]
W tym okresie katedra wzbogaciła się o dwa nowe nagrobki: [[Królowa Jadwiga|królowej Jadwigi]] (z [[1902]] r.) i symboliczny [[Władysław III Warneńczyk|Władysława Warneńczyka]] (z [[1906]] r.), oba autorstwa [[Antoni Madeyski|Antoniego Madeyskiego]]. Kaplica królowej Zofii została ozdobiona w latach [[1902]]-[[1904]] przez [[Włodzimierz Tetmajer|Włodzimierza Tetmajera]] dekoracją malarską, przedstawiającą polskich świętych i bohaterów narodowych. Natomiast w skarbcu katedralnym malowidła w latach [[1900]]-[[1902]] wykonał [[Józef Mehoffer]]. On też jest autorem witraży w oknach [[transept]]u katedry (ukazują one Chrystusa Bolesnego, Maryję i geniusze cierpienia), malowideł i witrażu w [[Kaplica Szafrańców na Wawelu|kaplicy Szafrańców]] oraz witraży w [[Kaplica Świętokrzyska|kaplicy Świętokrzyskiej]]. Swoje projekty witraży do katedry, nigdy niezrealizowane, stworzył także Stanisław Wyspiański.
W dwudziestoleciu międzywojennym, tuż po odzyskaniu niepodległości, polskie władze centralne, uznały wawelski zamek, za gmach reprezentacyjny Rzeczypospolitej do użytku Naczelnika Państwa, a następnie dla Prezydenta RP.
Uchwałą zaś Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z [[1921]] r., krakowski zespół urbanistyczny na Wawelu, stał się jedną z oficjalnych Rezydencji Prezydenta Polski (do dzisiaj, zachował się apartament Prezydenta RP Ignacego Mościckiego). Do dziś nie istnieje taki akt prawny, wydany przez władze niepodległej Rzeczypospolitej (nie licząc decyzji stalinowskiej KRN, ustanawiającej na Wawelu muzeum), który znosiłby ten zapis.
W [[1921]] r. na [[Bastion Władysława IV na Wawelu|bastionie króla Władysława IV Wazy]] stanął [[Pomnik Tadeusza Kościuszki w Krakowie|pomnik Tadeusza Kościuszki]] dłuta [[Leonard Marconi|Leonarda Marconiego]] i [[Antoni Popiel|Antoniego Popiela]].
W [[1927]] r. sprowadzono na Wawel prochy [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]]. W kryptach pochowano także [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]] i [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]].
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Wawel był siedzibą generalnego gubernatora [[Hans Frank|Hansa Franka]]. Wywieziono wówczas wiele cennych zabytków, które do dziś nie wróciły do Polski.
W [[1978]] r. Wawel wraz ze ścisłym [[Stare Miasto (Kraków)|Starym Miastem]] oraz zabytkami [[Kazimierz (dzielnica Krakowa)|Kazimierza]] został zapisany na [[lista światowego dziedzictwa UNESCO|liście światowego dziedzictwa UNESCO]].
== Wawel dziś ==
| |||