Aszurbanipal: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
grafika |
źródła/przypisy |
||
Linia 1:
[[Image:Assurbanipal op jacht.jpg|thumb|300px|right|Aszurbanipal podczas polowania.Relief z [[Niniwa|Niniwy]].]]
'''Aszurbanipal''', '''Asurbanipal''' ([[Język akadyjski|akad]]. ''Aššur-bani-apli'' "Aszur jest twórcą syna pierworodnego"<ref>Laessøe J., ''Ludy Asyrii'',Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1972, str23.</ref>), w tradycji greckiej '''Sardanapal''', syn [[Assarhaddon]]a, był ostatnim wybitnym królem [[Asyria|Asyrii]] z dynastii [[Sargonidzi|Sargonidów]], panował w latach [[669 p.n.e.|669]]-[[631 p.n.e.]].
Linia 7 ⟶ 6:
W [[Biblia|Biblii]] jest wspomniany w [[Księga Ezdrasza|Księdze Ezdrasza]] (4; 10) jako '''Asnefar'''<ref>Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, przekład [[Jakub Wujek|Jakuba Wujka]], Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków 1962</ref> bądź '''Asnappar'''<ref>[http://online.biblia.pl/rozdzial.php?id=1336&werset=1#W1 Księga Ezdrasza, online.biblia.pl]</ref>.
== Wczesne lata ==
Aszurbanipal przed objęciem rządów w kraju odebrał staranne wykształcenie. Inskrypcje przedstawiają go jako pierwszego władcę asyryjskiego (i jedynego) posiadającego zdolność czytania i pisania:
:''Ja Aszurbanipal, twór boga Aszura i bogini Belit, książę dziedziczny posiadłem mądrość boga Nabu; opanowałem wszelką sztukę pisarską wszystkich mistrzów pisma, ilu ich jest (...)<ref>Lipin L., Biełow A., ''Gliniane księgi'' , Warszawa 1956, s. 174.</ref>
Przypuszczalnie młody królewicz był pierwotnie przeznaczony do stanu kapłańskiego, gdzie poznał trudną zdolność posługiwania się pismem klinowym oraz nauczył się odczytywania tekstów akadyjskich i sumeryjskich. Umożliwiło mu to poznanie dziedzictwa kulturalnego Sumeru i Babilonii<ref>op.cit., s.191.</ref>.
== Objęcie władzy ==
[[Assarhaddon]] po utracie najstarszego syna [[Sin-iddina-apla|Sin-iddina-aply]], który poległ w 672 p.n.e. dążył do wyjaśnienia kwestii dziedziczenia tronu spośród swoich pozostałych synów zawierając tzw. [[Traktaty wasalne Assarhaddona|traktaty wasalne]] potwierdzony przez arystokrację asyryjską oraz plemiona [[Medowie|Medów]].Do tego momentu monarchia asyryjska nie precyzowała kwestii następstwa tronu aktami prawnymi, ponieważ przyjętą praktyką dotychczas było obejmowanie władzy przez najstarszego syna panującego.Traktat ten określał zasady objęcia władzy: przez starszego syna [[Szamaszszumukin]]a w [[Babilonia|Babilonii]] oraz młodszego '''Aszurbanipala''' w [[Asyria|Asyrii]] po śmierci Assarhaddona, który domagał się od swoich poddanych wypełnienia jego woli, pomoc jego synom w objęciu tronów i zachowania im wierności.Wszystkie te klauzule zostały obłożone przysięgami na bogów i miały zagwarantować pokojową sukcesję.Zapobiegliwość władcy miała uchronić państwo i dynastię [[Sargonidzi|Sargonidów]] przed wstrząsami i rozłamem jakie towarzyszyły w momencie objęcia władzy samemu Assarhaddonowi, którego ojciec [[Sanherib]] został zamordowany przez starszych braci króla<ref>Laessøe J., op. cit., str. 167-175.</ref>.
=== Tytuł królewski ===
:''Aššrbaniapli, šar Kiššati, šar mât Aššur<ref>op.cit., s. 165.</ref>.
Tłumaczenie: Aszurbanipal, król Świata, król Asyrii.
== Polityka podbojów ==
Początek jego rządów był pomyślny, państwo przeżywało apogeum rozwoju terytorialnego i militarnego. W 667 r. p.n.e. zorganizował wyprawę na [[Starożytny Egipt|Egipt]]. Pokonał króla [[Taharka|Taharkę]] z władającej Egiptem [[XXV dynastia|XXV dynastii kuszyckiej]]; król ten zbiegł na południe do Napaty. Wojska asyryjskie w swoim pochodzie przez kraj nad Nilem [[Zdobycie Memfis przez Asyryjczyków|zdobyły Memfis]] oraz [[Zdobycie Teb przez Asyryjczyków|Teby]], skąd wywiozły cenne łupy. Aszurbanipal rozumiał, że do władania tak odległym krajem nie wystarczą tylko namiestnicy i wojsko krwawo tłumiące bunty, dlatego spośród egipskiej arystokracji, która uznała się za jego wasali, wybrał [[Necho I|Necho]] z Sais, jako swojego przedstawiciela w zdobytym kraju. Część arystokracji wywiózł do [[Niniwa|Niniwy]] jako zakładników. W 664 r. p.n.e. zmarł Taharka, a władzę objął jego siostrzeniec i następca, [[Tanutamon]], który zdołał zdobyć Górny Egipt z Tebami, Dolny zaś pozostał lennem asyryjskim.
| |||