Asyryjskie zaćmienie słońca: Różnice pomiędzy wersjami

:''Bur Sagale z miasta Gozan. [[Insurekcja]] w mieście [[Aszur (miasto)|Aszur]]. W miesiącu Simanu słońce było zaćmione ["szamasz akallu"]''

 

 

W [[kalendarz lunarny|kalendarzu lunarnym]] używanym przez [[Babilończycy|Babilończyków]] (także [[Asyria|Asyryjczyków]], [[Izraelici|Izraelitów]] czy [[Persowie|Persów]]) początek miesięcy wyznaczano na podstawie obserwacji o zachodzie słońca, kiedy tuż nad zachodnim horyzontem dostrzegalny był cienki sierp księżyca (dzień lub dwa po [[nów|nowiu]]). Jako że [[zaćmienie Słońca|zaćmienia słońca]] mają miejsce tylko w dniu nowiu wypadały one w ostatnim lub przedostatnim dniu danego miesiąca w [[kalendarz lunarny|kalendarzu lunarnym]]. Oznacza to, że jeżeli omawiane zjawisko było [[zaćmienie Słońca|zaćmieniem słońca]] to wydarzyło się ono przy końcu miesiąca Siwan.

 

Po raz pierwszy powyższą wzmiankę zinterpretowano jako opis [[zaćmienie Słońca|zaćmienia słońca]] już w XIX wieku. Uczeni stwierdzili także, iż chodzi tu zapewne o całkowite zaćmienie, skoro zostało ono odnotowane jako unikalne zdarzenie w kronikach asyryjskich. [[Henry Rawlinson]] w 1867 roku na łamach ''Athenaeum'' ogłosił, iż zaćmienie to miało miejsce 15 czerwca 763 roku przed Chrystusem <ref>Rawlinson, Henry Creswicke, "The Assyrian Canon Verified by the Record of a Solar Eclipse, B.C. 763", ''The Athenaeum: Journal of Literature, Science and the Fine Arts'', nr. 2064, 660-661 [18 May 1867].</ref>. Data ta została powszechnie zaakceptowana przez [[asyriolog]]ów stając się podwaliną datowania królów asyryjskich, babilońskich, izraelskich a nawet egipskich w okresie od X do VII wieku przed Chrystusem a także władców z końca II tysiąclecia p.n.e.

 

Istnieją poważne przesłanki pozwalające stwierdzić, iż przy ustalaniu daty 15 czerwca 763 p.n.e. jako dnia zaćmienia słońca z czasów [[Aszurdan III|Aszurdana III]] popełniono kilka nieprawidłowości.

 

Głównym problemem interpretacji tradycyjnej jest jej niezgodność z zasadami [[kalendarz babiloński|kalendarza babilońskiego]].

 

Jednakże zakładając, iż zaćmienie z końca trzeciego miesiąca (Siwan) miało miejsce 15 czerwca 763 p.n.e. [[rok kalendarzowy]] musiałby się rozpocząć 20 marca 763 p.n.e., czyli 8 lub 9 dni przed [[równonoc wiosenna|równonocą wiosenną]], która w owym okresie przypadała na 28 lub 29 marca. Byłby to tym samym absolutnie wyjątkowy przypadek tak wczesnej daty 1 dnia Nisan (pierwszego miesiąca roku) odnotowanej w całej historii starożytnej (biorąc pod uwagę ilość dni pozostających do [[równonoc wiosenna|równonocy wiosennej]]).

 

Stwierdzenie 'szamasz akallu' oznacza zniekształcone, skrzywione lub zakrzywione słońce. Może ono więc wskazywać nie na zaćmienie całkowite, lecz częściowe, podczas którego słońce przybiera postać sierpa. Taki kształt słońca można zaobserwować tylko w trzech przypadkach:

*niemal całkowite zaćmienie w ciągu (bezchmurnego) dnia;

Z tego też powodu doszukiwanie się w starożytnym tekście opisu wyłącznie zaćmienia całkowitego jest nieuzasadnione.

 

Niecałe 30 lat przed niemalże całkowitym zaćmieniem z czerwca roku 763 p.n.e. mieszkańcy [[Aszur (miasto)|Aszur]] byli świadkami innego, równie niezwykłego zjawiska. Dnia 24 czerwca 791 p.n.e. miało miejsce głębokie [[zaćmienie Słońca|zaćmienie częściowe]], które rozpoczęło się tuż przed zachodem słońca. Jest to jedyny moment w ciągu całego dnia, gdy można patrzeć bezpośrednio na słońce, dlatego też omawiane zjawisko było doskonale widoczne i można je było obserwować przez około 15 minut. Zachód słońca jest zawsze chętnie podziwiany nie tylko przez [[astronom]]ów, dlatego też zaćmienie to nie mogło ujść uwagi [[Asyryjczycy|Asyryjczyków]]. Retrokalkulacje astronomiczne pokazują, iż [[Księżyc]] przesłonił wówczas 3/4 średnicy [[Słońce|Słońca]] (0.738 wg obserwacji z [[Niniwa|Niniwy]], 0.755 wg obserwacji z [[Aszur (miasto)|Aszur]], 0.805 wg obserwacji z [[Babilon]]u).

 

Należy zwrócić uwagę na fakt, iż zaćmienie to nie tylko było imponującym zjawiskiem doskonale widocznym z obszaru całej [[Mezopotamia|Mezopotamii]], lecz również idealnie pasuje do asyryjskiego opisu zdarzenia oraz jest zgodne z zasadami [[kalendarz babiloński|kalendarza babilońskiego]]:

 

• 1 Nisan w roku 791 p.n.e. rozpoczął się 29 marca, podczas gdy [[równonoc wiosenna]] przypadała wówczas na 28 lub 29 marca.

 

 

{{Przypisy}}