Apanaże: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
TXiKiBoT (dyskusja | edycje)
m robot dodaje: oc:Apanatge
Xqbot (dyskusja | edycje)
m robot usuwa: cs:Apanáž; zmiany kosmetyczne
Linia 1:
'''Apanaże''' ([[fr.]] ''apanage'' - od późnołacińskiego słowa ''apanare'' - dawać chleb) - funkcjonujący we [[historia Francji|Francji]] sposób zapewnienia dochodów członkom rodziny królewskiej, początkowo poprzez wydzielenie części domeny królewskiej, później również w formie renty pieniężnej. Obecnie apanaże występują jako tzw. ''listy cywilne'' m. in. w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], [[Dania|Danii]] i [[Szwecja|Szwecji]]. Apanaże w formie specjalnej renty mogą otrzymywać [[Prezydent|prezydenci]] [[republika|republik]], którzy ustąpili z urzędu przed upływem kadencji (w Polsce [[Wojciech Jaruzelski]] i [[Ryszard Kaczorowski]]).
 
== Historia ==
Apanaże powstały w średniowiecznej Francji i początkowo stanowiły [[lenno]] nadawane przez króla swoim młodszym synom, nie biorącym przez prawo primogenitury udziału w dziedziczeniu. Celem nadania było uniknięcie podziału królestwa i wojny domowej pomiędzy kandydatami do tronu. Apanaże nie mogły być sprzedawane lub oddawane w posagu. Po wygaśnięciu linii miały powracać do królewskiej domeny. W systemie apanaży nie uczestniczyły królewskie córki, które na mocy prawa salickiego nie mogły brać udziału w dziedziczeniu tronu.
 
Również w Polsce przyznawano książętom dzielnice kraju jako apanaże (np. rozdrobnienie dzielnicowe w Polsce jak i na Rusi Kijowskiej). Dopiero od XVI wieku pojawia się apanaż pieniężny, ale nie na [[Śląsk|Śląsku]]u, gdzie [[Piastowie]] do końca dynastii praktykują rozdrabnianie kraju na coraz mniejsze ksiąstewka.
 
Apanaże mogły występować jako tzw. dola wdowia, czyli dożywotne zaopatrzenie w dochody wdowy po władcach czy właścicielach [[Ordynacja|ordynacji]], celem zachowania rangi społecznej.
 
Niektórzy abdykujący władcy w akcie zrzeczenia tronu zastrzegali sobie apanaże w pewnej wysokości, np. [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] przy pierwszej abdykacji w roku [[1814]] ([[Ludwik XVIII]] zalegał z apanażem dla niego).
Linia 20:
[[bg:Апанаж]]
[[ca:Apanatge]]
[[cs:Apanáž]]
[[da:Apanage]]
[[de:Apanage]]