Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (1918–1945): Różnice pomiędzy wersjami

'''Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (M.S.W.)''' - urząd [[administracja rządowa|administracji rządowej]] funkcjonujący w [[II Rzeczpospolita|Polsce]] w czasie [[Dwudziestolecie międzywojenne w Polsce|dwudziestolecia międzywojennego]]. DoBył to jeden z najważniejszych i najbardziej rozbudowanych resortów, do jego głównych zadań resortu należały następujące sprawy: utrzymywanie porządku i bezpieczeństwa publicznego, ogólny zarząd w kraju, nadzór nad samorządem terytorialnym oraz statystyka administracyjna.

[[17 listopada]] [[1918]] r. [[Józef Piłsudski]] powołał [[rząd Jędrzeja Moraczewskiego]]. Pod względem prawnym i organizacyjnym Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zachowało ciągłość ze strukturami działającymi wcześniej w ramach [[prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego|prowizorium rządowego Władysława Wróblewskiego]]. Ponadto mianowanieMianowanie ministrem [[Stanisław Thugutt|Stanisława Thugutta]] było natomiast nawiązaniem do działalności [[Rząd Ignacego Daszyńskiego|Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej]], w którym od [[7 listopada]] [[1918]] r. sprawował on tę funkcję.

Minister Spraw Wewnętrznych był jednym z najważniejszych urzędników administracji rządowej. W przypadku nieobecności premiera jemustawał się najczęściej przypadałajego nieformalnym zastępcą poprzez rolaprzejęcie kierowania pracą Rady Ministrów. Ponadto był on zwierzchnikiem [[Administracja zespolona|administracji zespolonej]] w terenie, sprawując nadzór nad działalnością władz administracyjnych I instancji ([[starosta|starostów]]) i II instancji ([[wojewoda|wojewodów]]).

W związku ze zlikwidowaniem [[21 maja]] [[1932]] r. Ministerstwa Robót Publicznych, do M.S.W. przyłączono dział techniczno-budowlany (z Wydziałami: Zabudowania Osiedli, Techniki Budowlanej, Zarządu Gmachów). Z kolei służbę zdrowia przekazano [[21 czerwca]] [[1932]] r. Ministerstwu Opieki Społecznej. Departament Organizacyjny przemianowany został na Gabinet Ministra. Uchwałą Rady Ministrów wprowadzono statut organizacyjny bez określenia wewnętrznego podziału departamentów (w praktyce pozostawiono funkcjonujące dotychczas wydziały).

W drugiej połowie lat 30. resort posiadał względnie stabilną strukturę. Bez poważniejszych zmian funkcjonowała ona aż do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], dokonano jedynie przekształcenia Głównego Inspektoratu Gabinetu Ministra w samodzielne Biuro Inspekcji ([[18 lutego]] [[1935]] r.) oraz ponownego wyodrębnienia spraw aprowizacyjnych ([[22 lutego]] [[1938]] r.).

Po [[Kampania wrześniowa|ataku III Rzeszy na Polskę]] władze państwowe zostały zmuszone do ewakuacji urzędów. M.S.W. przestało funkcjonować [[17 września]] [[1939]] r. wraz z internowaniem członków [[Rząd Felicjana Sławoja Składkowskiego|rządu Felicjana Sławoja Składkowskiego]] w [[Królestwo Rumunii|Rumunii]]. Formalnie Rada Ministrów działała aż do chwili utworzenia [[Rząd RP na uchodźstwie|rządu emigracyjnego]] w [[Paryż|Paryżu]] ([[30 września]] [[1939]] r.).

Obowiązki Ministra Spraw Wewnętrznych przejął premier i Naczelny Wódz [[Władysław Sikorski]]. Do czasu ukształtowania się resortu, jego funkcje realizowane były poprzez odpowiednie struktury Prezydium Rady Ministrów. M.S.W. zostało jednak utworzone dopiero [[28 sierpnia]] [[1940]] r., po przeniesieniu rządu do [[Londyn|Londynu]]. ResortKontynuowało kontynuowałono pracę przedwojennego ministerstwa w znacznie ograniczonym stopniu, najważniejszymnajważniejszymi jego zadaniemzadaniami byłbyły: nadzór nad cywilnymi strukturami [[Polskie Państwo Podziemne|podziemia]], zapewnienie łączności z krajem poprzez sieć placówek w [[Europa|Europie]] i na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]] oraz kierowanie [[Akcja Kontynentalna|Akcją Kontynentalną]].

OstatecznyNa kształtpoczątku M.S.W. uzskałopodzielono na trzy obszary działania (sprawy krajowe, polityczne i kulturalno-oświatowe). W następnych latach wydzielono Sekretariat i Kancelarię Ogólną, przy ministerstwie funkcjonował również Fundusz Kultury Narodowej. Ostateczny kształt resort uzyskał w [[grudzień|grudniu]] [[1943]] r., gdy statutem organizacyjnym zatwierdzono jego podział na pięć działówkomórek:

* WydziałDział Ogólny

* WydziałDział Społeczny

* WydziałDział Bezpieczeństwa

* WydziałDział Narodowościowy

* WydziałDział Prac Kontynentalnych

* [[Roman Hausner|R. Hausner]], Pierwsze dwudziestolecie administracji spraw wewnętrznych, Warszawa 1939

* [[Andrzej Misiuk|A. Misiuk]], Administracja spraw wewnętrznych w Polsce (od połowy XVIII wieku do współczesności). Zarys dziejów, Olsztyn 2005