Mitanni: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
GrouchoBot (dyskusja | edycje)
m robot dodaje: ka:მითანი
AlohaBOT (dyskusja | edycje)
m naprawa linków
Linia 8:
Interesujące są [[Ariowie|indo-aryjskie]] powiązania Mitanni. Niektóre imiona władców (co być może dotyczy też ludzi z niższych warstw, o których jednak odnalezione teksty nie wspominają) zdecydowanie mają pochodzenie indo-aryjskie: [[Tuszratta]] – "ten, którego rydwan szaleńczo mknie naprzód", [[Artatama I|Artatama]] – "ten, którego mieszkaniem jest sprawiedliwość", [[Szattiwaz]] – "zdobywający łupy". Również mitannijscy bogowie przypominali (przynajmniej imionami) bogów indo-aryjskich. I tak zdecydowanie indo-aryjskie bóstwo [[Mitra (mitologia)|Mitra]] otrzymało imię "Mitrasil", [[Waruna]] – "Arunasil", [[Indra]] – "Indar", [[Natsajasa]] – "Nsattjana".
 
Na początku [[XVI wiek p.n.e.|XVI w. p.n.e.]] hetycki król [[Mursilis I]] zniszczył [[Aleppo|Halab]] ([[Aleppo]]) – stolicę amoryckiego państwa [[Jamhad]], pokonał Mitanni oraz doprowadził w wyniku najazdu do wygaśnięcia dynastii [[Hammurabi]]ego w [[Babilonia|Babilonie]]. Po powrocie do [[Anatolia (Turcja)|Anatolii]] został zamordowany przez swego szwagra Hantili, który zajął tron. Niedługo potem najazdy Hurytów i wewnętrzne problemy państwa spowodowały jego skurczenie się do rejonów wokół stolicy. Państwo [[Hetyci|Hetytów]] na pewien czas zostało uśpione. O tym, co działo się później, brak wzmianek – aż do połowy [[XV wiek p.n.e.|XV w. p.n.e.]] Wpływami w Mezopotamii podzieliło się kilka państw: powoli odbudowujący się Hetyci, potężni lecz uśpieni [[Egipt|Egipcjanie]] oraz [[Elam]]ici, [[Kasyci]] i lud [[Arzawa]]. Mitanni władało ogromnymi ziemiami, obejmującymi północną Mezopotamię, [[Lewant]] i [[Asyria|Asyrię]] – wówczas niewielkie państwo zajmujące obszary wokół miast [[Aszur (miasto)|Aszur]] i [[Niniwa]], które musiało uznać zwierzchność huryckich królów.
 
Po zjednoczeniu [[Egipt]]u [[faraon]]owie przystąpili do poszerzania jego granic. [[Totmes I]] podbił [[Palestyna|Palestynę]] oraz ziemie położone dalej na północ, łączące Egipt z Lewantem, aż do granic obszaru zwanego [[Kizzuwatna]]. Na drodze Egiptowi stanęło odrodzone państwo Mitanni (w [[XV wiek p.n.e.|1480 roku p.n.e.]] było już zjednoczone pod wodzą króla [[Parattarna|Parattarny]]), które następnie w latach 1450-1350 p.n.e. osiągnęło szczyt swojej potęgi i zasięgu terytorialnego. Władcą obszaru najechanego przez Egipcjan był król [[Idrimi]] – wasal Parattarny. Najprawdopodobniej najazd egipskich wojsk spowodował ucieczkę króla Idrimiego z jego rodzinnego Aleppo, opisaną na inskrypcji znalezionej w [[Alalach]]. Dopiero po latach tułaczki Idrimi osiadł w Alalach, zostając tam królem z nadania Parattarny. Za panowania [[Totmes IV|Totmesa IV]] (1397-1388 p.n.e.) Mitanni i Egipt nawiązały sojusz, utwierdzony przez królewskie małżeństwa. Dalsze dzieje Mitanni łączą się dość ściśle z dziejami Egiptu. By zacieśnić wzajemne stosunki często zawierano małżeństwa między królewskimi rodami. Wiadomo na przykład, że faraon aż siedem razy prosił [[Artatama I|Artatamę I]] o rękę jego córki, nim ten odpowiedział. W [[XIV wiek p.n.e.|1381 roku p.n.e.]] świętowano zaślubiny [[Amenhotep III|Amenhotepa III]] z [[Giluhepa|Giluhepą]] – córką [[Szuttarna II|Szuttarny II]], syna Artatamy I. Potem wyszła za niego również [[Taduhepa]]. Jej ojciec [[Tuszratta]] (syn Szuttarny) chciał, by faraon w zamian za nią przysłał mu posąg córki odlany ze złota – dla złagodzenia tęsknoty. Gdy panowanie w Egipcie rozpoczął [[Echnaton]], [[Taduhepa]] przeszła do jego haremu.