Giovanni Antonio Scopoli: Różnice pomiędzy wersjami

'''Giovanni Antonio Scopoli''' ([[Język łaciński|łac.]] Johannes Antonius Scopoli; ur. 13 czerwca [[1723]] r. w [[Cavalese]] w dzisiejszym regionie [[Trydent-Górna Adyga]] – zm. 8 maja [[1788]] r. w [[Pawia (miasto)|Pawii]]) – włoski lekarz i naturalista, znany ze swych prac z zakresu [[Chemia|chemii]], [[Mineralogia|mineralogii]], [[Botanika|botaniki]], [[Entomologia|entomologii]] i [[Ornitologia|ornitologii]].

 

Był synem włoskiego adwokata, urodzonym w [[Val di Fiemme]] w [[Tyrol]]u, należącym wówczas już od kilku wieków do Austrii, wychowanym w kulturze włoskiej lecz związanym przez całe życie z koroną Habsburgów. Do szkół średnich uczęszczał w [[Trydent|Trydencie]] i [[Schwäbisch Hall]] w Badenii-Wirtembergii. Po studiach medycznych w [[Innsbruck]]u, które ukończył w [[1743]] r., prowadził praktyki lekarskie w Cavalese, Trydencie i w [[Wenecja|Wenecji]]. W [[1749]] r. poślubił Albinę de’Miorini, córkę Carlo Antonio, notabla z Cavalese. Następnie przez dwa lata przebywał w [[Styria|Styrii]] – w [[Graz]]u i [[Seckau]], jako sekretarz Leopolda Ernesta Firmiana (1708-1783), księcia biskupa [[Pasawa|Pasawy]]. Na uniwersytecie wiedeńskim uzyskał dyplom medycyny uniwersalnej, który pozwalał mu prowadzić praktykę lekarską we wszystkich ziemiach cesarstwa Habsburgów. W końcu osiadł w miasteczku [[Idrija]] w [[Kraina|Krainie]] (dziś w [[Słowenia|Słowenii]]) jako lekarz i specjalista z zakresu chemii w przedsiębiorstwie górniczym wydobywającym tam [[rtęć]]. Spędził tam 16 lat, podczas których m. in. stracił w pożarze swego domu żonę i córkę. W [[1758]] r. zamieszkał w [[Ljubliana|Ljublianie]] u boku Cateriny de Franchenfeldt.

 

Ze względów patriotycznych Scopoli odmówił objęcia zaproponowanej mu katedry mineralogii w Akademii Nauk w [[Petersburg]]u. Ostatecznie w [[1777]] r. objął katedrę historii naturalnej uniwersytetu w Pawii. Stanowisko to piastował do swej śmierci, prowadząc wykłady z chemii i botaniki. Jego praca na uczelni pełna była konfliktów i zatargów z wykładającym tam również [[Lazzaro Spallanzani|Lazzaro Spallanzanim]] (1729-1799). Ich podłoże tkwiło m. in. w podejściu do systematyki wprowadzonej przez [[Karol Linneusz|Linneusza]] (której zwolennikiem był Scopoli, a przeciwnikiem Spallanzani). Po utracie drugiej żony ożenił się po raz trzeci z Karoliną de Feyenau, pochodzącą z poważanej węgierskiej rodziny szlacheckiej.

 

Już w latach młodości w wolnych chwilach Scopoli poświęcał wiele czasu na studiowanie [[flora|flory]] i [[Fauna|fauny]] Tyrolu. Zgromadził wielki [[zielnik]] roślin i bogatą kolekcję owadów z tego terenu. Podczas pobytu w Idriji był w ciągłym konflikcie z dyrekcją kopalni, która zarzucała mu zbytnie zaangażowanie się w badanie roślin i owadów Krainy kosztem pracy w przedsiębiorstwie.

 

 

Przez wiele lat prowadził ożywioną korespondencję z jednym z najwybitniejszych przyrodników wszech czasów, [[Karol Linneusz|Karolem Linneuszem]] (chociaż nigdy nie spotkał się z nim osobiście). Przesyłał mu regularnie wszystkie wyniki swych obserwacji i badań. Linneusz uwiecznił pamięć Scopoliego (nazwanego później „Linneuszem Cesarstwa Austriackiego”), nadając opisanej po raz pierwszy [[Lulecznica kraińska|lulecznicy kraińskiej]] nazwę ''Hyoscyamus scopolia''. Wkrótce potem inny wybitny botanik, [[Nikolaus Joseph von Jacquin]], który poznał Scopoliego w Bańskiej Szczawnicy, sklasyfikował tę roślinę do nowego rodzaju ''Scopolia''.