Earl: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
ToBot (dyskusja | edycje)
m Wspomagane przez bota ujednoznacznienie (tyle do zrobienia): Korona; zmiany kosmetyczne
Linia 1:
'''Earl''' – najstarszy i pierwotnie najwyższy [[Anglia|brytyjski]] tytuł [[feudalizm|feudalny]], następnie arystokratyczny. Samo słowo wywodzi się ze skandynawskiego '''[[jarl]]''' (pierwotnie znaczyło to po prostu ''człowiek możny'', ''potężny'', ''bogaty'', później było tytułem wodzów drużyny zbrojnej, namiestników królewskich, zarządców prowincji. W [[XIII wiek]]u w [[Szwecja|Szwecji]] był to tytuł najwyższego urzędnika państwa). [[Encyklopedia Britannica|Encyclopædia Britannica]] wywodzi ten tytuł również od [[Język starofrancuski|starofrancuskiego]] ''eorl'', oznaczającego ''szlachcica'', ''wojownika''.
Wprowadzony w [[Anglia|Anglii]] w [[XI wiek|XI w.]] po najeździe duńskim w miejsce wcześniej używanego tytułu [[Ealdorman]]a.
 
[[Plik:EarlsK.jpg|right|thumb|120px|[[heraldyka|Heraldyczna]] [[Korona heraldyczna|Korona]] earla stosowana razem z [[hełm heraldyczny|hełmem]] i [[klejnot herbowy|klejnotem]]]]
[[Plik:Earlscrown1.JPG|right|thumb|120px| Pełna korona earla, z aksamitną wkładką]]
Mianowany przez [[król]]a był zarządcą dzielnicy państwa, mającym władzę wojskową i sądowniczą, odpowiednikiem kontynentalnego [[komes]]a. Tytuł stopniowo stał się dziedziczny, tracąc znaczenie urzędnicze. Do roku [[1355]] była to w [[Anglia|Anglii]] najwyższa godność, po ustanowieniu tytułów [[diuk]]a i [[markiz]]a - na trzecim miejscu w hierarchii świeckich [[Par (tytuł)|parów]] Anglii (od roku [[1707]] - Wielkiej Brytanii), powyżej tytułu [[viscount]] (wicehrabia). Tytuł earl przysługuje [[Marszałek Anglii|Marszałkom]] [[Anglia|Anglii]], [[Irlandia|Irlandii]] i [[Wielka Brytania|Zjednoczonego Królestwa]]. Tytuł Earl Marshall of England jest obecnie dziedziczny w rodzinie [[książę|książąt]] [[Norfolk (hrabstwo)|Norfolk]].
 
Na język polski ''earl'' należy tłumaczyć jako '''hrabia''' (nie książę!). Żona earla to ''countess'' ([[język polski|pol.]] hrabina); odpowiednikami "kontynentalnymi" tytułu earl są m.in. count, conte, [[Graf (tytuł szlachecki)|graf]] czy [[hrabia]].
 
W brytyjskiej hierarchii tytułów arystokratycznych pierwsze miejsce mają tytuły angielskie, następnie szkockie, brytyjskie, irlandzkie nadane przed [[1801]], a na końcu tytuły Zjednoczonego Królestwa i Irlandii nadane po 1801 r. Dotyczy to wszystkich brytyjskich tytułów, w tym także tytułu earl. W ramach poszczególnych grup o hierarchii decyduje data nadania.
 
Obecnie istnieje (należy przez to rozumieć liczbę rodzin uprawnionych do posiadania danego tytułu) w [[Anglia|Anglii]] 20 tytułów "earla", w [[Szkocja|Szkocji]] - 39, tytułów "earla Wielkiej Brytanii" jest 24, [[Irlandia|Irlandii]] - 30, "earla [[Wielka Brytania|Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii]]" - 80.
 
Najstarszy tego typu tytuł w całej Wielkiej Brytanii, nadany jeszcze w [[1114]] roku, należy obecnie do Margaret [[Countess of Mar]], liczony jest jednak jako 4. z kolei szkocki earl, ponieważ brana pod uwagę jest data jego ponownego nadania ([[1457|1457 r.]]) a nie pierwszego ustanowienia.